Konfor konusunda birkaç şey söylemek isterim. Yaklaşık 15-20 katlı bir konut projesinde oturduğunuzu düşünün, çalıştığınız ofiste en az 15-20 katlı bir binada olsun. Sabah evden çıktınız, asansörü çağırdığınız, beklediniz, geldi, bindiniz ve otoparka veya zemin kata indiniz. Kaç saniye geçti? Sonra ofisinizin olduğu binaya geldiniz, asansörü çağırdınız, geldi ve binip çalıştığınız kata çıktınız.
Kaç saniye geçti? Buraya kadar yazımı okuyanlar, eminim “ne saniyesi dakikalar geçiyor” diyorsunuzdur. Aynı şeyleri, öğle yemeği için ofisten çıktığımızda ve geri geldiğimizde, akşam ofisten çıktığımızda, sonra eve gelip dairemize çıkarken de tekrar tekrar yaşıyoruz. Bu şekilde günde 10-15 dakikamız asansörü beklerken veya asansörde giderken geçiyor. Bu süre yılda ortalama 3-5 güne kadar ulaşıyor. Ayrıca bu kadar sürenin yanında, asansörle giderken gelen sesler, titreşim, duruş hassasiyetleri gibi rahatsız edici etkenleri de saymıyorum. Tabi hepimiz bu yazdığım şeyleri yaşamıyoruz. Aramızda asansörü en fazla 25 saniye bekleyip 1 dakika olmadan gideceği kata ulaşan, asansörde giderken korkutucu hiçbir gürültü, titreşim duymayan ve hissetmeyenler de vardır. Eğer hal böyle ise o zaman oturduğunuz veya çalıştığınız binanın mimarı ve yapımcısı asansör konusunu ciddiye almış ve gerekli trafik analizlerini doğru yaptırmış, doğru ürünleri seçip, doğru şekilde monte ettirmiş demektir.
Böyle mimari ofislerin ve inşaat şirketlerinin projelerinde yaşıyorsanız çok şanslısınız, çünkü onlar asansör konusunda konforunuz için ‘gerekli’ çalışmaları yapmışlardır. Yeni yatırımlarınızı yaparken de burada yazdığım konfor kriterlerini dikkate almanızı öneririm.
Gelelim asansörde güvenlik meselesine: Başta, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olmak üzere, muayene kuruluşları, onaylanmış kuruluşlar, test laboratuvarları ve asansör firmaları her gün kullandığımız asansörlerin güvenli olması için çok ciddi çaba göstermektedirler. Bakanlık, Asansör Yönetmeliği ile Bakım İşletme ve Periyodik Kontrol Yönetmeliği’ni yayınlamakta ve uygulamakta, muayene kuruluşları kullanmakta oldukları çok detaylı kontrol formları ile asansörleri kontrol etmekte, onaylanmış kuruluşlar asansör firmalarını yetkilendirmekte, test firmaları gerekli ürün testlerini yapmakta, asansör firmaları asansörleri güvenli şekilde monte etmekte ve güvenli asansörleri kullanımımıza sunmaktalar.
Ülkemizde asansör firmalarının çok büyük bir kısmı, nerede ise %99’u, Asansör Yönetmeliği kapsamında Onaylanmış Kuruluşlardan asansörleri tasarlayıp, monte edip, test ve kontrol edip piyasaya arz etmek için tam yetki almaktalar. Yani asansörün montajını yaptıktan sonra, EN 81-1+A3 standardının Ek-D’sindeki, yeni dönemde EN 81-20 standardının 6. bölümündeki tüm kontrol ve testleri yapıyorlar ve %100 tüm kontrol ve testleri geçen asansörleri piyasaya arz ediyorlar. Ancak gelin görün ki, Bakanlığımızın yayınladığı son sektör raporuna göre 2016 yılında A Tipi Muayene Kuruluşlarının kontrol ettiği asansörlerin %63’ü yani kontrol edilebilenlerden 189.539 asansör kırmızı etiketli, yani ağır kusurlu ve güvenli değil.
Her gün kullandığınız asansörlerden biri veya birkaçı bu %63’ün içerisinde olabilir. E hani asansörler 2004 yılından beri tam kalite güvence ve tam yetkiye sahip asansör firmaları tarafından monte edildikten sonra eksiksiz kontrol ve test edilip tam güvenli ise piyasaya arz ediliyordu? Bahsettiğimiz sayıları dikkate alınca, kullanımımıza sunulan asansörlerin en az %63’nün asansör montaj firmaları tarafından ya test ve kontrol edilmeden veya doğru şekilde test ve kontrol edilmeden kullanımımıza sunuldukları aşikâr. Peki geri kalan %37 tam güvenli mi? Yine, Bakanlığımızın yayınladığı son sektör raporuna göre kontrol edilen asansörlerin sadece %22’si yeşil etiket almaya hak kazanmış, yani kullanılmasına engel teşkil edecek bir güvelik zafiyeti bulunmamakta.
Son sorum: Asansörünüzün yeşil etiketli olması, asansörünüze takılan kabin freni, makine freni, tamponlar, aşırı hız regülatörü ve asansörün istem dışı hareket etmesini engelleyen sistemin binanızdaki asansörün tam yüklü olarak test ve kontrol edildiği ve testleri başarı ile geçtiği anlamına geliyor mu? Hayır! Ama bu ekipmanlar asansörde istenmeyen bir durum olduğunda sizi ölümlü veya yaralanmalı bir kazadan korumak ve engellemek için tasarlanmış ve takılmış parçalardır. Peki neden mi hayır? Çünkü yazdığımız ekipmanlar A Tipi Muayene Kuruluşlarınca da EN 81-1+A3 standardı Ek-D / EN 81-20 standardı 6. bölümündeki şartlara göre test edilmiyor, çünkü bu kontroller uymakla yükümlü oldukları kontrol listelerinde mevcut değil. Onlar Ek-E’ye göre test yapmak ile sorumlu.
Eğer asansör montaj firması test ve kontrol etmiş ise şanslısınız demektir. Ancak, montaj firmalarının kullanıma açtıkları asansörlerin yine kendileri tarafından test ve kontrol edilmesi gerektiği halde sadece %22’si yeşil etiket sahibi ise, bu şansınız en fazla %22. Peki asansörlerini monte ettikten sonra standardın yazdığı tüm test ve kontrolleri gereksiz görmeden, eksiksiz yapan asansör montaj firmaları yok mu? Tabi ki var! Biz o firmaları tanıyoruz. Ama sayıları iki elin parmaklarını geçmiyor. Kullandığımız asansörlerin güvenliğinin bu kadar olumsuz olmasının birçok nedeni var. Sonucun iyileştirilmesi için tüm paydaşlar çaba göstermekteler.
Asansörlerin güvenli olmasını sağlamak için neler yapılmalı diye sorulduğunda, eminim tüm paydaşların söylediği, söyleyeceği, yazacağı ve çizeceği birçok şey var. Benim de söyleyeceğim çok şey var. Ancak, tüm söylenecekler, -kırmızı, mavi ve sarı etiketli asansörleri zaten geçiyorum- her gün kullandığınız yeşil etiketli asansörlerinizde mevcut, yukarıda kısaca listelediğim güvenlik komponentlerinin doğru şekilde test edildiği, testleri başarı ile geçtiği ve asansörlerinizin gerçekten güvenli olup olmadığı sorusuna yanıt vermiyor.
Her gün kendinizin, ailenizin, ve çalışanlarınızın kullandığı asansörlerin güvenli olduğundan emin olmak ve bu sorunun yanıtını almak ve için piyasaya arz edilen asansörlerdeki komponentlerin test kayıtlarını asansör firmanızdan temin edin ve inceleyin, veya asansörünüzü yetkin bir muayene ve mühendislik firmasına EN 81-1+A3 standardının Ek-D’sindeki ya da EN 81-20 standardının 6. bölümündeki tüm kontrol ve testleri yaptırın.
Hali hazırda, asansörünüzün tam güvenli olup olmadığını anlamanın ve asansör güvenliği konusunda rahat etmenin başka yolu yok. Oturduğunuz ev yeni yapılmış çok güzel ve lüks bir binada, ofisiniz yine çok şık, lüks ve konforlu bir kulede olsa bile maalesef durum değişmiyor.
