Zeynep Özsoy -
Bernard Lewis 1916 yılında doğmuş İngiliz bir tarihçidir. Dünyada, modern tarihçiler arasında en tanınmış ve başarılı isimlerden birisidir.
1
14
1. Geçmişle yüzleşmek konusunda isteksiz olanlar, ne bugünü anlamayı ne de geleceğe bakmayı başarabilirler.
2
14
2. Bir kişinin başka bir dildeki bir metni anlayıp anlamadığının en güvenilir sınaması, onu kendi diline çevirmesidir.
3
14
4. Tarihçinin yetkinliğinin ilk ve en temel sınavı, kaynaklarını okuyabiliyor durumda olmasıdır.
Bu her zaman kolay değildir; örneğin dil klasik Arapça ya da yazı kargacık burgacık bir Osmanlı bürokratik el yazısı olduğunda.
4
14
3. On dört yaşında İtalyanca öğrenmeye karar verdim.
5
14
6. Söylemek istediğimi tam olarak ve söylemek istediğim biçimde, ancak anadilimde söyleyebiliyorum.
6
14
5. Belgeler ancak bir bütün olarak değerlendirildiklerinde işe yararlar; tekil dokümanlar pek de bir şey ifade etmezler.
7
14
8. Kitaplarımın pek çoğunda, hem okumalarım sırasında hem de kitabı yazarken fikirlerim pek çok değişim geçirdi.
Bitirdiğimde konuyla ilgili fikirlerim, hiçbir şekilde başladığım zamankilerle aynı değildi; eğer öyle olmuş olsaydı zamanımı boşa harcamış olurdum.
8
14
7. Öğrencilerden biri, o halde cevabın doğru olup olmadığını nasıl bilebilirim diye sordu.
Dedim ki, ''Bu bir tarih sınavı, cevabın ya doğru ya da tamamen yanlış olduğu bir matematik testi değil. Tarih büyük oranda bir yorum ve görüş meselesidir. Aynı olgulardan yola çıkarak hocanızdan ya da sınavınızı yapan kişiden çok farklı sonuçlara ulaşabilirsiniz.'' Olgularla ne yaptığınız, anlamlı olduğu sürece sizin işinizdir. Sizinle aynı fikirde olmam gerekmez, sadece sizin fikrinizi ortaya koyuş biçiminize saygı duymam gerekir.
9
14
9. Bir bilim insanı olmanın sağladığı pek çok tatmin vardır.
En aşikar olanı her halükarda yapmak isteyeceğiniz bir işi yaparak para kazanmanızdır. Bilim insanı için, bu sadece bir meslek ve geçim yolu değil, bir adanma, hatta bir tutkudur. Pek çok emekli akademisyenin emekliliklerinin ardından bu kadar uzun yaşamalarının nedeni de muhtemelen budur. Diğer pek çok mesleğin aksine, yaşama şeklimizde çok az değişiklik olur. Bağımsız olarak çalışma ve kendi heves ve inançlarınızın peşinden gitme olanağına sahipsinizdir.
10
14
11. İyi lisans hocalığı, ancak öğrenciler üniversiteye geldiklerinde bir şeyler biliyorlarsa mümkündür.
Eğer lisans eğitiminin ilk iki yılını onlara 14 yaşındayken bilmeleri gereken şeyleri öğreterek geçirirseniz, pek de ileriye gidemezler.
11
14
10. Genellikle ülke dışında seyahat ederken kitabevlerine gider ve özellikle de tarihçilerin ne yazdıklarını ve insanların ne okuduklarını görmek için tarih bölümlerini gezerim.
12
14
13. Tarih Tartışmaları
Tarihsel fikirlerin yargısal bir değerlendirmeye tâbi olduğu, hukuki kararların gazeteciler ve akıl hocaları tarafından yeniden yazıldığı, değiştirildiği, hatta tersine çevrildiği ve hepsinden önemlisi tartışmanın kurallarının tüm taraflara eşit olarak uygulanmadığı bir yerde tarih tartışmamayı tercih ederim.
13
14
12. Mantığa aykırı gibi gözükse de, hayatımın 74 yaşında başlayan dönemi en üretken dönemim oldu.
On beş yıl içinde daha önceki tüm hayatımda yaptığımdan daha fazla kitap ve makale ürettim.
14
14
14. Bonus: 1915 Ermeni Olayları Hakkında Bernard Lewis'in Görüşleri; Söylemeye çalıştığım şey, Ermeniler sarsıcı kayıplar yaşamış olsalar da, holokostla yapılan karşılaştırmanın yanıltıcı olacağıydı. Biri silahlı bir isyandan, bugünlerde ulusal kurtuluş mücadelesi adını verdiğimiz bir hareketten doğmuştu. Birinci Dünya Savaşı'nın sunduğu fırsatı değerlendiren Ermeniler, Türkiye'nin savaş halinde olduğu iki ülkeyle, Britanya ve Rusya ile ittifak halinde Türk efendilerine karşı ayaklanmışlardı. Osmanlı karşıtı eylemlerle itham edilen kimi Ermenilere yönelik saldırılar olmuştu, ama genel olarak Ermeni nüfusu zulüm görmemişti.
