Hafize Güler -
Dünya'nın farklı bölgelerinde öğrencilere çok farklı okul menüleri hazırlanıyor. Öğrencilerin beslenmesindeki temel farklılıkları ise ülkelerin kültürel çeşitlikleri ve ekonomik gelişmişlikleri etkiliyor. Bakalım ülkelerine göre çocuklar okullarda neler yiyor?
1
20
ABD: Kızarmış tavuk, pizza, cips, kurabiye, jöle… Genel gıda politikasına göre Amerikan hükümeti okullarda çıkan yemeklerin besleyici değerinden hem de ülke içinde üretilen tarım ürünlerinin tüketiminden sorumlu. Ancak bu tartışmalı bir konu ve Amerikan hükümeti okul menüsünün oluşmasında sıklıkla gıda lobisinin etkisi altında kaldığı için eleştiriliyor.. Amerikan sisteminde okullara büyük kısıtlamalar yapılmıyor. Amerikan sisteminde veliler öğrencilerin beslenme düzenini seçme özgürlüğüne sahiptirler. Öğrenciler ise ucuz ve lezzetli olduğu için Fast Food ürünlerini tercih ediyorlar. Öğrencilik döneminde başlayan sağlıksız beslenme, Amerikan halkını olumsuz etkiliyor. Kolestrol, kalp ve damar tıkanıklığı gibi şikayetlerin yüksek olması ise dikkat çekiyor.
2
20
İRAN: İran yasalarına göre, 14 yaşına dek öğrencilere bir fincan süt, fıstık ve taze meyve yedirilmeli. Buna ek olarak, İran’da öğrencilere kuzu kebabı ve pilav tercih ediliyor. Ailelerin de desteğiyle, çocuklar et ve pilav yiyerek öğle yemeği besleyici bir öğün haline getiriliyor.
3
20
ÇİN: Bütün balık, sebze ve pilav. Çinliler için çocuklarının eğitimi ve okullar çok önemli. Nezih bir semtin yemekhanesinde otuz çeşite kadar yemek bulunabiliyor. Hepsi öğrencilerin gözü önünde pişiyor ve sıcak servis ediliyor. Pilav, bölgesine göre et veya balık menünün vazgeçilmezlerinden. Ancak kırsal alandaki öğrenciler bu kadar şanslı değil, Çin hükümeti kırsal bölgelerdeki öğrencilere öğlen yemeği sağlanması için çeşitli yadım kampanyalarının organize edilmesine aracılık ediyor.
4
20
GÜNEY KORE: Güney Kore’nin eğitim sisteminde öğle yemeğinin planlaması, dünyada en iyi sistemler arasında görülüyor. Güney Kore’de planlama ve uygulama konusunda uyum söz konusudur. Tepsinin iki büyük bölümü var. Bu büyük bölümlerde çocuklara çorba ve pirinç veriliyor. Tepsideki küçük 3 bölüm ise deniz ürünleri, sebze meyve ve salata için tasarlanmıştır. Zayıf çocuklara ise ölçü kaşıklarıyla balık yağı içiriliyor. Güney Kore’de öğrenci menülerinin en çok tercih edilenleri ise pirinç, susam, ahtapot krep, patates çorbası, biber ve havuç salatasıdır.
5
20
FİNLANDİYA: Finlandiya'da öğrencilerin okul yemekleri son derece ciddiye alınır. Her öğrenciye öğle yemeğinin yanı sıra sabah ve akşam sınıflarında atıştırmalıklar da verilir. Finlandiya’da öğlen yemekleri genellikle açık büfe olarak hazırlanıyor. Öğrenciler kendi tabaklarını kendileri hazırlıyor. Tipik bir öğünde genellikle patates/pilav/makarna, balık/et, çorba ve haşlanmış sebze bulunuyor. İçecek olarak genellikle süt ve su tercih ediliyor. Dini, kültürel ya da etnik farkları nedeniyle farklı yemekler talep eden çocukların ihtiyaçları ekstra bir ücret ödenmeden karşılanıyor.
6
20
HONDURAS: Arpa lapası… Honduras Latin Amerika’nın en fakir ülkelerinden biri. Ekonomisi büyük oranda tarıma dayanıyor. Ancak tarım alanları en çok ekonomik değeri olan kahve ve muz üretimine ayrıldığı için açlık ve yetersiz beslenme önemli bir sorun. Yetersiz beslenmeye karşı devlet desteği ile uygulanan öğlen yemeği programlarında en çok rastlanılan yiyecek sütlü mısır ya da arpa lapası.
7
20
RUSYA: Rusya'da öğrenciler 09-12 arasında ücretsiz kahvaltı yapabilirler. 12'den sonra öğle yemeğine geçerler. Kahvaltı ücretsiz veriliyor. Ancak 12’den sonra verilen yemeklerde öğrencilerden cüzi bir miktar da olsa para alınıyor.Genellikle bir öğle yemeği menüsü: Sosis, karabuğday lapası ve çaydan ibarettir. Rusya’daki kahvaltı ve öğle yemeği menülerinin öğrencilere uygun olup olmadığı tartışma konusu oldu. Birçok uzman kahvaltı ve öğle yemeği arasında bir fark göremediklerini belirtiyor. Bu nedenle, Rusya’da sistemde değişikliğe gidilmesi gündemde.
8
20
İNGİLTERE: Tıpkı Finlandiya örneğinde olduğu gibi, 1940’lı yıllarda yetersiz beslenmeye karşı okul çocuklarına öğlen ve akşam olmak üzere günde iki öğün yemek servis edilmesini sağlayan bir ülke. Özellikle akşam yemeklerinde servis edilen standart pasta ve puding tarifleri tüm ülke çapında “okul pastası” ve “okul pudingi” olarak anılmaya başlamış. 1980’li yıllarla birlikte artan maliyetleri kısma düşüncesiyle akşam yemekleri kaldırılmış ve okul yemekhaneleri işletmecilere devredilmiş. Bugün İngiltere’de yemekhanelerde verilen öğlen yemeklerinin kalite ve lezzet olarak eskiye göre ne durumda olduğu önemli bir tartışma konusu.
9
20
FRANSA: Balık, ıspanak, peynir, ekmek ve patates menüde önemli bir yer tutuyor. Öğrencilerin fosfor ve kalsiyum ihtiyaçları için balık, kalsiyum ihtiyacı için de peynir tercih ediliyor. Fransa’da dengeli beslenme yöntemi ile uzun vadede ülkenin sağlık bütçesinin azaltılabileceği düşünülüyor.
10
20
GANA: Köri soslu pirinç. Birleşmiş Milletler bir süredir açlık tehlikesiyle karşı karşıya olan bölgelerde tarımın canlandırılması üzerine Gana hükümeti ile birlikte çalışıyor. Okullarda verilecek gıdaların (büyük oranda pirinç) bölgesel olarak üretilip sağlanması da bu programın bir parçası.
11
20
JAPONYA: Pilav, balık ve yemeğin üzerine içilen miso çorbası Japon mutfağının ve yemekhanelerinin temel taşlarından. Japonya’da yemekhaneler Avrupa ve Asya menülerini de içeren zengin bir yemek programı sunuyor. İçecek olarak çoğu zaman süt veya tatlı yoğurt içeceği veriliyor. Okulların hemen hemen hepsi öğlen yemeği veriyor. Öğlen yemeği ücretli; aileler öğün başına 3-5 TL arasına denk düşen gıda maliyetini, devletse yemeklerin hazırlanması için gerekli olan işçiliği karşılıyor. Okullarda kantin ya da yiyecek içecek satışı yok, her gün için tek bir menü çıkıyor ve her öğrencinin tabağını bitirmesi bekleniyor. Okul saatleri oldukça uzun olduğu için aileler çocuklarına öğün aralarında yemeleri için yemek sepetleri (obento) hazırlıyor.
12
20
TAYLAND: Pilav üstünde balık, yumurta ve mevsim sebzeleri… Çinhindi mutfağında yemekler taze pişiyor ve sıcak servis ediliyor. Sadece pilav önceden pişirilip hazır ediliyor. Tayland mutfağı, turistler açısından da büyük bir soru işaret taşıyor. Tayland’a gitmeyi düşünen birçok turist, ne yiyeceği konusunda büyük sıkıntılar yaşıyor.
13
20
İSRAİL: Bir Akdeniz ülkesi olan İsrail, öğrencilere meyve sunma konusunda titizlik yapıyor. Tatlılar ve sandwichler ise İsrail menüsünde tartışma konusu oluyor. Öğrencilere tatlı yedirilmesi, uzun vadede öğrencilerin sağlıklarını olumsuz etkiliyor.
14
20
MACARİSTAN: Macaristan'da çocuklar öğle yemeklerinde erişte çorbası, tavuklu fasulye ve fındık tatlısı yerler. En popüler menülerden biri budur.
15
20
BREZİLYA: Brezilya hükümeti okulda çıkan öğle yemeklerini gelir dağılımındaki eşitsizliklere bağlı açlık ve beslenme yetersizliğine karşı alınacak bir önlem olarak görüyor. Tipik bir öğün pilav, fasulye, et, patates, sebze ve meyveden oluşuyor. Sebze ve meyvelerin tazeliği, mevsime uygunluğu ve çevre bölgelerde yetişmiş olması önemsenen konular.
16
20
CİBUTİ: Yemekler tek tabak: Köri sosunda pilav ve fasulye. Dünyanın en fakir ve yetersiz beslenen ülkelerinden biri olan Cibuti’de okulda verilen öğlen yemekleri hem yetersiz beslenme sorununa çare bulma hem de ülke çapında okula başlama oranını arttırma politikalarının bir parçası.
17
20
FİLİPİNLER: Filipinler’de okul yemekleri oldukça sade. Bol pilav, kızarmış tavuk veya et ve yanında etli ya da körili sos. Yemekhanede zaman zaman sebze yemekleri de çıkıyormuş ama çocuklar pek sevmiyor! Atıştırmak isteyen çocuklar için okul kapısının önünde reçelli tofu, muz yaprağında pirinç keki gibi lezzetler satan satıcılar eksik olmuyor.
18
20
HİNDİSTAN: Lavaş, dal (körili mercimek çorbası) et ve sebze… Hindistan’ın 8 eyaletinde her gün toplam 1.2 milyon çocuğa ücretsiz yemek dağıtılıyor. Yemekte daha çok o bölgeye özgü tahıllar, köriyle tatlandırılmış sebzeler ve çorba bulunuyor. Her çocuğa bir bardak süt dağıtılmasına özen gösteriliyor. Daha nezih bölgelerde ise çocuklar evde annelerinin hazırladığı sefertaslarını getiriyor. Doymayan çocuklar için okulların önü türlü çerez, meyve ve meşrubat satanlarla dolu.
19
20
İTALYA: Makarna, salata, ekmek, meyve… İtalyan çocuklarının öğlen yemeklerinin sağlıklı, organik ve çevre bölgelerde yetişmiş ürünlerden hazırlanmış olmasına dikkat ediliyor. Sağlıklı öğlen yemeklerine rağmen okul kantinlerinde envai çeşit abur, cubur, cips ve çikolata bulunabiliyor.
20
20
İSVEÇ: Patates, lahana, fasulye, kraker, meyve suyu…İsveç’te 1973 yılından beri okullarda öğlen ve akşam yemekleri ücretsiz olarak servis ediliyor. Yemekhaneler açık büfe ve öğrenciler kendi sofralarını kendileri kuruyor.
