Akıllı limanlar
Denizcilik Endüstrisi'nin Dijital Geleceği'nin Kapıları…
1976'da Kocaeli Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi-1981 Yıldız Teknik Üniversitesine bağlanan Kocaeli Mühendislik Fakültesi-10 Kasım 1992 Kocaeli Üniversitesi bünyesinde olan Karamürsel Denizcilik Meslek Yüksekokulunun Kurucu Müdürlüğünü yaptığımda (1995'te 3 program + 180 öğrenci + Tekli öğretim + 2 yıllık olarak kurulan-bıraktığımda 11 program + 2.500 öğrenci + İkili Eğitim + 1 yılı İngilizce dil eğitimiyle 3 yıllık) doğum yerim Deniz şehri İskenderun'da geçirdiğim dönemden çok çok daha önemli bir sektör olduğuna tanık oldum, Denizcilik Sektörü'nün….,
Dijital dönüşüm, limanların gerek duyduğu rekabet avantajını elde etmesi için önemli bir adımdır. Akıllı limanlar tüm cihazların IoT(Nesnelerin İnterneti) tabanlı bir sistem üzerinden bağlandığı tam otomatik limanlardır. Ve Akıllı Limanların teknolojik alt yapısına baktığımızda Endüstri 4.0 ve IoT(Nesnelerin İnterneti)'nin fırsatlarının Ulaşım ve Lojistik sektöründe Akıllı Taşımacılık başlığı ile özdeşleştiğini görmekteyiz. Bu da bize birçok sektörün veri bazlı teknolojilerin sunduğu fırsatları tam olarak kavramaya çalıştıkları bir ortamda ulaşım ve lojistik şirketlerinin bu konuda oldukça ileride olduğunu göstermektedir. Doğaları gereği, lojistik hizmeti sunan ve nesneleri hava, kara, deniz ve demir yolu ile taşıyan şirketlerin çok geniş bir alana yayılmış ağları var. Şirketler karar alırken bu ağlar hakkında hızlı veri akışına ihtiyaç duyuyorlar. Bunun sonucunda ulaşım ve lojistik şirketleri yeni sensor ve bağlantı teknolojilerinin yararlarını görmekte hızlı davranarak, birbirine internet ile bağlı dünyaya geçişte en ön sırada yer alıyorlar. İş ihtiyaçları'nın Nesnelerin Interneti (IoT) uygulamalarını tetiklediği gözönüne alınırsa IoT uygulamalarını uygulamak ve yaymak teknolojik atılımlardan daha fazlasını gerektiriyor – bir sistemin çalışmasını sağlamak için sektörün dinamiklerini anlamanın yanı sıra aynı zamanda bilgi akışına (Information Value Loop) stratejik yaklaşmayı gerektiriyor. Bu da bizi daha akıllı taşımacılık için ulaşım ve lojistik sektöründeki şirketlerin IoT teknolojileri konusunda farklı hedefleri olabildiği noktasına götürmekte ve güçlü oldukları noktalara ve stratejik odaklarına bağlı olarak, gerek duydukları çözümlerin kapsamının çeşitlilik gösterebileceği ve kapsam çeşitlilik gösterdikçe, IoT uygulamalarının uygulama zorluğu ve IoT uygulamalarından elde edilecek potansiyel faydalarında çeşitlilik gösterdiği de gözlemlenmektedir.
Ve bir başka gözlemde IoT, teknolojiler ve işin yapılma şeklinde bir devrim yaratırken, iş stratejisinin temel prensiplerinin sabit kaldığıdır. Her strateji için olduğu gibi, firmalar hedeflerini tanımlamalı, bu hedefle cevaplanacak iş ihtiyacını seçmeli, çözüm geliştirmeli ve bu çözümü uygulayacak aksiyon planını belirlemeli:
· Hedefleri belirlemek
· İş İhtiyaçlarını seçmek
· Çözüm geliştirmek
· Aksiyon planı oluşturmak
Her takım gibi, ulaşım ve lojistik şirketlerinin de başarıya ulaşmak için çok çalışması gerekiyor. Yanlış sahada yanlış sporu yapmak, takım ne kadar çalışırsa çalışsın, başarısızlığa giden kesin bir yol. IoT teknolojilerinin bütün ulaşım ve lojistik stratejilerinin önemli bir parçası olması için planlama süreci ulaşım lojistik şirketlerine doğru stratejiyi bulmaları konusunda yol gösterebilir.
Buna Akıllı Limanlar tarafından bakıldığında Akıllı Ulaşımla beraber gelişecek olan Akıllı Limanların sağlam bir altyapıyla yollarına devam edecekleri de açıkca görülmektedir. Akıllı Limanlar, bilgi gelişimini ve paylaşımını kolaylaştırmak, liman operasyonlarını optimize etmek, liman esnekliğini artırmak, sürdürülebilir bir kalkınmaya öncülük etmek ve emniyet ve güvenlik faaliyetlerini garantiletmek için daha eğitimli bireylerin, vasıflı işgücünün, akıllı altyapıların ve otomasyonun bir arada olduğu limanlardır. Tüm liman paydaşlarının hayatlarında faydayı merkeze alarak liman süreçlerinde ve operasyonlarında küresel, bütüncül ve akıllı yönetimi desteleyen entegre bilgi iletişim teknolojilerini içeren limanlardır.
Ve bu kapsamda Endüstri 4.0 ve IoT(Nesnelerin İnterneti) ile beraber Denizcilik sektörünün verimliliğini artırıcı yeni bir termonoloji beleğimize girdi "SHIPPING 4.0"( Endüstri 4.0 dördüncü sanayi devriminin deniz ile ilgili alt başlığıdır.) Shipping 4.0 limanların en büyük devrimi olma yolunda emin adımlarla ilerlemeye ve denizcilik sektöründe kolaylıklar oluşturmaya devam edecektir. Shipping 4.0'da gerçek zamanlı sensör verileri ile desteklenen sistemlerle denizcilikte Akıllı İnsansız Gemiler'e giden verimli bir yol gözlemlenmektedir.
Denizcilik Sektörü'nde, siber güvenlik,akıllı nakliye ve sürdürelebilir deniz yolu taşımacılığı, rekabetçiliği ve sürdürebilirliği arttırmak için dijitalleşme önemlidir. Buradan yola çıkarak Denİzcilik Sektörü'nün genetik yapısına bakacak yapacak olursak;
1810'lu yıllarda buhar motorlarının devreye girmesi,1910'lu yıllarda dizel motorlar ve 1970'lerde dijital otomasyon, nakliye sektöründe büyük değişimlere temel olmuştur. Nakliye işleminin değişimi, işletmenin gelecekte çalışma biçimsel değişimini önemli ölçüde hızlandıracaktır.
Bu durumda Kıyı servislerinin yoğun kullanımı az sayıda mürettebat ve mürettebat konseptleri-Siber Gemiler- Uzaktan kumandalı ve insansız gemi gibi alt başlıklardan söz edilebilir.
Doğu Akdeniz Terminali (East Med Hub Terminali) özelliğini taşıyan ve Singapur'un işletmeciliğine ortak olduğu "Mersin International Port" ta SHIPPING 4.0'ın olumlu etkilerini;
• Toplam 112 hektar liman ve genişleme sahalarında kablosuz iletişim ve güvenlik,
• 300 CCTV kamera ile izleme X-Ray, muayene ve kantar hizmetleri,
• Web üzerinden 7/24 verilebilen iş emirleri ile konteyner operasyon takibi,
• Terminal operasyon Sistemi üzerinden yükleme ve tahliye planlaması,
• Acenteler liman operasyonlarını online sistem üzerinden anlık olarak izleyebilme ile görmekteyiz.
Koronavirüs salgınının küresel deniz limanı topluluğunun dijital dönüşümünü hızlandıracağı ve deniz limanlarının rolünü pasif ev sahiplerinden denizcilik sektörünün devam eden dijitalleşmesinde itici bir güce dönüştüreceği umuluyor.
Endüstri 4.0; yerel ve küresel piyasalarda rekabet üstünlüğü elde etmek için dijitalleşme, bulut bilişim, nesnelerin interneti, büyük veri yönetimi gibi teknik unsur ve süreçlerin firmalar tarafından benimsenmesini temsil eden bir kavramdır.
Dijital dönüşüm, iş modellerini, üretim ve pazarlama süreçlerini, kurumsal yönetimi etkilemektedir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin altyapılarında ve analitik yeteneklerde son on yılda gerçekleşen gelişmeler ile birlikte iş ve yönetim modelleri de değişmeye başlamıştır. Diğer ekonomik sektörlerde olduğu gibi limancılık sektöründe de tüm bu dijitalleşme unsurlarını benimseyebilmek ve hâkim olabilmek; yalın operasyon, verimlilik ve hatasız iş yapabilmeyle sonuçlanan rekabet üstünlüğü vadetmektedir.
Endüstri 4.0, tedarik zincirinin, üretimin ve hizmetin her aşamasında kendi kendini yönetebilen, entegre olmuş, minimum insan müdahalesiyle çalışan ve merkezi olmayan kararlar alabilen teknoloji, cihaz ve süreçler setidir. Endüstri 4.0'ın sunduğu bu imkanlardan yararlanabilme kabiliyeti limanların çalışanlar, yatırımcılar, müşteriler ve diğer paydaşlarla olan etkileşimini ve pazarda kendilerini nasıl konumlandıracağını da belirleyecektir. OECD, Uluslararası Ulaştırma Forumu (ITF), Limanlar ve Deniz Taşımacılığı yöneticisi Olaf Merk, ileride yaşamsal faaliyetini devam ettirebilecek tek liman türünün yer, para, zaman ve doğal kaynaklar konusunda israf etmeyen akıllı limanlar olacağını belirtmiştir.
Hızlı bir dijital ortamda rekabet üstünlüğü sağlamak günümüzde limanların ve terminal operatörlerinin karşılaştığı en büyük zorluklardan biridir. Limancılık sektörü uzun zamandır dijitalleşme, otomasyon, büyük veri ve veri paylaşım platformları hakkında kafa yormakta, geleceği şekillendirmede hangi eğilimlerin belirleyici rol oynayacağı hakkında hem ulusal hem global ölçeklerde toplantılar düzenlemektedir (örneğin III. Ulusal Liman Kongresi, İzmir, 2017; Smart Ports & Supply Chain Technologies Conference, Rotterdam, 2018; Smart Ports Summit, Londra, 2019). Teknoloji geliştikçe ve küresel tedarik zincirleri daha dijital hale geldikçe, bu altyapı içerisinde limanların "dijital aktör (node)" olması, yani akıllılaşması konusunda baskılar artmaktadır.
Limanlar aynı zamanda denizcilik sektörünün gelecek taleplerini de dikkate almak zorundadır. Örneğin Rotterdam Limanı şimdiden gelecekte hizmet vereceği mürettebatsız, kendi kendine çalışabilen gemiler için hazırlık yapmaktadır.
Akıllı liman, alan yetersizliği, üretkenlik sorunu, mali kısıtlar, güvenlik ve emniyet riskleri ve sürdürülebilirlik gibi zorluk ve sorunların üstesinden gelen ve çözümler barındıran limandır. Günümüzde, limancılık sektöründe otomasyon, dijitalleşme gibi örneklere rastlasak da bütünüyle akıllı bir liman olabilmenin önünde oldukça zorlu ve uzun bir yol vardır. Hangi teknoloji kullanılmalı, nasıl uygulanmalı ve bütüncül dijital strateji nasıl yönetilmeli gibi sorulara halen cevap aranmaktadır. Bu çalışmanın amacı, bütünüyle akıllı bir liman olabilmenin, yani liman işletmeciliğinde Endüstri 4.0 uygulamalarına geçişin önündeki zorlukları derlemek ve bu zorluklar arasındaki ilişkileri, uzman görüşleri neticesinde modellemektir. Geliştirilecek olan model sonrasında zorluklar arasındaki hiyerarşik ilişkiler görülebilecek ve hangi zorlukların öncelikle ele alınması gerektiği, hangi zorlukların diğer zorluklar sonucunda ortaya çıktığı görülebilecek, kısacası bir yol haritası oluşturulacaktır.
Endüstri 4.0'ın ana özellikleri dört değişkenle tarif edilmektedir:
(1) akıllı tüm sistemlerin dikey entegrasyonu,
(2) küresel değer yaratan ağlarda yatay entegrasyon,
(3) bütün değer zinciri süresince baştan sona mühendislik (through-engineering),
(4) akıllı teknoloji ile ivme kazanma.
Birinci özellik akıllı üretim tesislerinin, akıllı lojistiğin, pazarlamanın ve diğer akıllı hizmetlerin ihtiyaç odaklı, kişiselleştirilmiş ve müşteriye özel üretim için dikey olarak entegrasyonuyla ilgilidir.
İkinci özellik, yani yatay entegrasyon, iş otakları ve müşteriler arasında entegrasyonu, ülkeler ve bölgeler arası yeni iş ve iş birliği modellerini içermektedir. Üçüncü özellik, baştan sona mühendislik, sadece üretim süreçlerini değil tüm ürün yaşam döngüsünü dikkate almayı vurgular.
Dördüncü özellik ise azalan maliyet ve büyüklükleriyle birlikte teknolojiden (örneğin sensör teknolojisi) seri şekilde yararlanarak piyasa uygulamalarında ve hesaplamalarda hız kazanmayı ifade eder.
Limanlarda akıllı hizmet/üretim sistemlerinin dikey entegrasyonu için siber fiziksel sistemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sistemler liman hizmet yönetiminin otonomlaşmasını sağlamasının yanı sıra, aynı zamanda süreç içerisinde gerçekleşen hatalara hızlı bir şekilde cevap verme esnekliği sağlayarak hata giderme yönetimi imkânı sunmaktadır. Limanlarda hata giderme yönetimi elleçleme ekipmanlarının arızalanması, elleçleme tahminlerinin hata paylarının büyük olması, yük giriş/çıkış oranlarının dalgalanma göstermesi ve liman hizmetine olan talepte ani değişiklikler olması durumlarında kritik öneme sahiptir. Siber fiziksel sistemler sayesinde limanlarda yaşanan ve yaşanacak sorunların çözümü yolunda daha hızlı ve etkili cevaplar verilebilecektir. Limanlarda akıllı hizmetlerin dikey entegrasyonu aynı zamanda büyük veriler ve bu verilerin entegrasyonunu gerektirmektedir. Büyük verilerin analiziyle birlikte daha müşteri odaklı, özel ve kişiselleştirilmiş hizmetler verilebilmektedir. Limanlarda müşteri odaklı olmanın ve kişiselleştirilmiş hizmet sunumunun özellikle tarifeli denizyolu taşıyıcılarının memnuniyet ve sadakatindeki önemli payı Caliskan ve Esmer (2019; 2020)'in çalışmalarında ampirik olarak kanıtlanmıştır. Bir konteyner yükü tedarik zinciri boyunca seyahat ederken birçok farklı operatör tarafından elleçlenmekte ve işlem görmektedir. Yük sahipleri ve lojistik hizmet sağlayıcılar yüklerini tüm zincir boyunca izlemek isterler.
Konteynerlerinin ne zaman geleceğini, nerede olduğunu, terminalde durumlarının ne olduğunu, herhangi bir gecikme veya aksilik olup olmadığını bilme ihtiyacı duyarlar.
Bu nedenle, yükü yükleten veya taşıtanlar, web siteleri, telefon ve elektronik posta aracılığıyla manuel olarak bilgi toplamaktadırlar. Ancak bu bilgiler genelde eksik ve/veya yanlıştır ve hatalı planlamalara ve maliyet artışına sebep olmaktadır.
Geliştirilen "Boxinsider" uygulaması, konteynerin faaliyet verilerini çeşitli kaynaklardan almakta, toplayıp derlemekte ve çapraz kontrol yapmaktadır. Bu veriler gemilerden, kara ve deniz terminallerinden toplanmaktadır. Böylece müşteriler sahip oldukları konteynerlerin takibini yapabilmekte, zamandan tasarruf ve operasyonel verimlilik elde etmektedirler. Ayrıca dünyanın en büyük konteyner taşımacılığı firmalarından biri olan Maersk, 2018 yılında soğutmalı konteyner yükü yükleten veya taşıtanları için "Uzaktan Konteyner Yönetimi" uygulamasını başlatmıştır.
Bu uygulama kapsamında müşteriler 250,000 adet soğutuculu konteynerin konum, sıcaklık ve nem takip ve kontrolünü gerçek zamanlı ve eksiksiz şekilde yapabilmektedir. Liman müşterisi olan bu firmanın gerçekleştirdiği bu proje sayesinde müşteriler konteynerlerinin liman operasyon aşamasında da takibi gerçekleştirebilmektedir. Bu bağlamda tüm tedarik zincirinin hem deniz hem kara ayağında görünürlüğü, izlenebilirliği ve güvenilirliği artırılmış ve müşteri memnuniyeti sağlanmış olmaktadır.
Dijitalleşen limanlarda otonomlaşma, yani özerk bir karar alma mekanizmasının oluşturulabilmesi için ise akıllı sensör teknolojisinden faydalanılmaktadır. Akıllı liman denince akla ilk gelen limanlardan biri olan Rotterdam limanında, denize ve karaya yerleştirilen akıllı sensörler sayesinde gelgit, akıntı, sıcaklık, rüzgar hızı ve yönü, su seviyesi ve rıhtım durumu gibi veriler toplanmakta ve yönetilmektedir. Böylece limanda daha güvenli, emniyetli ve verimli trafik yönetimi gerçekleştirilmektedir. Akıllı sensörler ile toplanan bu veriler IBM iş birliğinde bulut tabanlı IoT teknolojileri tarafından analiz edilmektedir. Bu analizler sayesinde gemilerin bekleme sürelerini azaltan, yanaşma, boşaltma ve yükleme operasyonları için en optimal zamanı belirleyen ve mevcut rıhtım kapasitesinden daha fazla geminin yararlanmasını sağlayan faydalı bir karar alma süreci gerçekleştirilmektedir. Örneğin su seviyesine göre bir geminin en kısa sürede en fazla yük yükleyebileceği veya tahliye edebileceği saat öngörülebilmektedir. Bu uygulamayla birlikte liman operasyonlarına dahil olan tüm aktörler süreci daha verimli hale getirecek şekilde tüm operasyon sürecini aynı anda takip edebilmektedir. Verimliliğin maksimize edildiği bu veri yönetimi ve alınan kararlar ile, gemilerin rıhtımda kalma sürelerinde 1 saate kadar tasarruf sağlanmıştır. Daha az kalış süresi aynı zamanda tarifeli denizyolu taşıyıcılarının 80,000 dolar kadar tasarruf etmelerine katkıda bulunmuştur. Rotterdam limanının bu dijital dönüşüm projesinde dikey entegrasyon içerisinde bulunan firmalar, bulut bilişim, IoT teknolojisi, yapay zeka ve büyük veri analizi ile katkıda bulunan IBM, Cisco ve Axians'tır.
Küresel boyutta birbiriyle bütünleşmiş yani entegre olmuş akıllı liman ağı oluşturmak Endüstri 4.0'ın ikinci temel özelliğiyle alakalıdır. Böylece global ticaret yollarında verimlilik artacak, maliyetler düşecek ve CO2 emisyonu azalacaktır.
Geliştirilen teknolojilerde diğer limanlarla iş birliği yapmak, dijital çözümlerin potansiyelini de optimize edecektir. Örneğin Avrupa'nın önde gelen lojistik bölgelerinden olan aşağı Ren nehrinde (DeltaPort) bulunan iç limanlar ile (Orsoy-Voerde-Wesel-Emmerich) ana limanlar (Antwerp, Amsterdam, Rotterdam) arasında hem çevresel etkiyi azaltmak hem lojistik sistemi daha verimli hale getirmek hem de dijital partnerlik sağlamak adına işbirlikleri yapılmaktadır. 5 Haziran 2019 tarihinde DeltaPort yönetimi ve Rotterdam limanı yönetimi arasında yapısal dijital bilgi değişimi protokolü imzalanmıştır. Bu entegrasyon ile Boxinsider ve mobil OCR gibi dijital uygulamaların ortak kullanımı ile nakliye, transfer, depolama, elleçleme süreçlerinin daha verimli yönetilmesi, intermodal operasyonlarda verimliliğin yükseltilmesi, müşterilere şeffaf hizmet içeriğinin ve güvenilirliğin artırılması hedeflenmektedir.
2017 yılında DP World ile Kazakistan hükümeti arasında Avrasya kıtalar arası ticaret koridorunundaha verimli hale getirilmesi için "Liman Topluluk Sistemi" anlaşması yapılmıştır. Bu uygulama sayesinde yük taşımacılığının tüm lojistik süreçlerinin otomatikleştirilmesi ve lojistik merkezler, deniz ve kara limanlarının tek bir taşıma ve lojistik ağı haline getirilmesi amaçlanmaktadır. Elektronik bir platform olan bu sistemde havayolu, denizyolu, kara nakliye türleri ve limanlar arasında veri ve bilgi alışverişi yapılabilecek, kağıtsız elektronik işlemler gerçekleştirilecek ve multimodal taşımacılık ağı sayesinde gecikmeler, beklemeler ve kuyruklar azaltılacaktır.
Endüstri 4.0'ın üçüncü özelliği içerisinde birçok disiplini barındıran ve değer zincirinin tüm aşamalarını içeren baştan sona mühendislik veya diğer ifadeyle tümüyle mühendislik ile alakalıdır. Bu mühendislik, hizmet veya ürünün tasarımının yapılması, geliştirilmesi, üretimi ve sunumu aşamalarında sorunsuz bir şekilde işler. Çünkü ana fikir, hizmet veya ürün üretiminde odağın sadece üretim sürecinde değil, aynı zamanda nihai üründe de olması gerektiğidir. Tüm ürün yaşam döngüsü boyunca bütünleşmek adına iş birlikleri yaratır. Örneğin ürün geliştirme sürecinde müşteriyle bağlantı kurulur.
Liman hizmetinin gerçekleştirilmesinde gerekli tüm aktörlerin senkronize olması bu özellik ile ilgilidir. Açık iletişim ve iş birliğini ilerletmek için iç ve dış tedarikçiler ilişki içerisinde olmalıdır. Bu yaklaşım ile birlikte liman hizmet yaşam döngüsünde yer alan tüm taraflara sorumluluk yüklenmiş olur. Veri ve bilgi tüm tedarik zincirinin ve liman hizmet yaşam döngüsünün yönetilmesi süresince kilit rol oynar. Yeni ve esnek süreçler oluşturulmasına yardım eder.
Günümüz lojistik ağları merkezi olmayan ve genelde küçük ve orta ölçekli firmalardan oluşan ağlardan oluşmaktadır. Örneğin bir konteynerin denizyoluyla nakliye operasyonu ortalama 28 adet aktör içermektedir ve bu aktörler konteynerin gideceği yere ulaşıp ulaşmadığının kontrolü için toplam 200 kere veri alışverişinde bulunmaktadır. Bu süreçte verimliliğin, iş birliğinin ve güvenin geliştirilmesinde Blockchain önemli katkıda bulunacaktır. Blockchain ile ticaret platformu daha güvenli ve verimli hale gelirken, akıllı sözleşmeler (örneğin konşimento) ile de ticaret otomatikleştirilebilecektir.
Limanlarda teknolojinin katalizör olarak kullanıldığı birkaç örnek vardır. Limanlarda dijital dönüşümün en güncel örneği Konteyner 42 (Container 42)'dir. Rotterdam limanında Nesnelerin İnterneti Platformu (Internet of Things Platform) tarafından geliştirilen bu aşırı akıllı konteyner, 24 Mayıs 2019 tarihinde 2 yıllık veri toplamak üzere Rotterdam limanından yola çıkmıştır. Bu yolculuk sırasında, bir dizi sensör ve iletişim ekipmanı barındıran konteyner; titreşim, eğim, konum, ses, hava kirliliği, nem ve sıcaklık gibi parametrelerdeki değişiklikleri ölçecektir. Toplanan veriler ile nakliye ve lojistik sırasında karşılaşılan zorluklar hakkında bilgi edinilmesi hedeflenmektedir. Konteyner 42 ayrıca bir konteynerin gemi, tren veya kamyon ile belirli bir yolculuk sırasında ne kadar güç üretebileceğini belirlemek için güneş panelleriyle donatılmıştır.
2017 yılında geliştirilen "Navigate" isimli bir uygulama intermodal bağlantı noktaları, taşıyıcılar ve limanlar hakkında fikir vermekte, dünyadaki 550 liman arasında en verimli açık deniz ve kısa yol bağlantılarına genel bir bakış sunmaktadır. Böylece müşteriler tüm tedarik zincirini hızlıca keşfedip, karşılaştırma yapma ve bağlantılar oluşturma imkânına sahip olmaktadırlar. Ayrıca bu uygulama kalkış ve varış noktalarında göre demiryolu ve iç nakliye seçenekleri de sunmaktadır. Uygulamada bulunan "boş depo planlayıcısı", boş konteynerlerin nerelerde bulunabileceğini de göstermektedir. Tüm bunlara ilaveten liman bölgesinde faaliyet gösteren firmalar hakkında bilgi veren çevrimiçi bir liman kılavuzu içermektedir. Bu uygulama sayesinde örneğin fiyat teklifi almak için firmalarla kolay şekilde iletişime geçilebilmektedir (Port of Rotterdam).
Marport limanı müşterilerine kantar hizmeti, kantar fişi oluşturma ve yazdırabilme, öneri ve şikayet bildirimi, kurumsal bilgilere ulaşma gibi hizmetleri herhangi bir görevliye ihtiyaç duymadan kendi başlarına yapabilmeyi sağlayan özel olarak yazılım içeren kiosk hizmeti sunmuştur. Kiosk projesi ile Marport limanı hem daha hızlı ve kaliteli hizmet sunmakta hem de düşük maliyet faydası elde etmektedir.
Hızlı bir şekilde büyüyen lojistik endüstrisinde gönderilen yüklere eşlik eden belgeler doğru şekilde hazırlanmamakta, eksik beyanlar ve tutarsızlıklar sebebiyle gönderiler yeniden düzenlenmektedir. Dokümantasyon sürecindeki bu aksaklıkların birçoğu fiziksel dokümantasyondan ziyade nesnelerin interneti aracılığıyla veri değişimine odaklanarak giderilebilir.
Yine Rotterdam limanı yapay zeka tabanlı "Pronto" uygulaması geliştirmiştir. Bu uygulamanın içerdiği denizle ilgili tüm veri ve bilgiler gemilerin varış zamanlarının tahmin edilmesi gibi liman operasyonlarının takip edilmesi, yönetilmesi ve gerekli değişikliklerin yapılmasıyla ilgili deniz taşımacılığı firmalarına, acentelere, terminallere ve diğer tedarikçi ve müşterilere fayda sağlamaktadır.
Bu yazılanlar gözönüne alınarak tüm açılardan bakıldığında, Gemiler'inde Limanlar'ında akıllanıyor olduğunu gözlemlememiz şu bilgiler temelinde önemli :
Sanal kaptan ile seyreden gemiler, bakım zamanı geldiğini söyleyen akıllı boyalar, kendi kendine yanaşan ve yükleme boşaltma yapan gemiler ve limanlar. Uzun süredir üzerinde konuşulan bu akıllı liman ve gemi konseptinde son dönemde hızlı gelişmeler var. Kovid-19 salgını sonrası daha da öne çekilen akıllı gemi ve liman teknolojileri için işbirliklerinin sayısı artıyor. Ayrıca tersanelere verilen siparişler de artık akıllı gemi konseptinde.
2025 yılında 1.5 milyar doları bulacağı tahmin edilen, otonom taşımacılık sektöründe özellikle Asya'da bu yönde ciddi çalışmalar yapılmaya başlandı. Çin'in beş yıl içinde otonom taşımacılığı geliştirip uygulayarak bu alanda öncülük edeceği öngörülüyor. Çünkü dünya çapında otonom taşıma teknolojisi ile ilgili yaklaşık 3 bin patent var ve bunların yüzde 96'sı Çin'de kayıtlı.
Çin Deniz Güvenliği İdaresi de temmuz ayında ülkenin kamu tersanesi ile akıllı gemiler ve deniz çevre koruma sektörlerinde işbirliği yapmak üzere bir anlaşma imzaladı. Çin Devlet Gemi İnşa Şirketi (CSSC) ile birlikte çalışarak akıllı gemiler, akıllı bir ulaşım yönetim sistemi ve akıllı denetim ve izleme sistemleri geliştirilecek. İki kurum, yenilenebilir enerji ile çalışan gemiler ile enerji tasarrufu ve çevre koruma cihazlarını araştırmak ve geliştirmek için işbirliği yapacak.
Yang Ming denizcilik firmasının son siparişi olan YM Centennial, YM Capacity ve YM Cooperation, akıllı gemi özelliğine sahip ilk gemileri olacak. Güney Kore'de de Daewoo Gemi İnşa ve Deniz Mühendisliği (DSME) ve Rotterdam Liman Otoritesi, gemiler ile ilgili akıllı teknolojiler geliştirmek için bir anlaşma imzaladı. Önümüzdeki üç yıl içinde otonom operasyonlara odaklanarak dijitalleştirilmiş limanlara uygun akıllı gemilerin nasıl geliştirileceği incelenecek. DSME, temmuz başlarında Busan Liman Başkanlığı ile benzer bir araştırma anlaşması imzalamıştı.
Ülkemiz tarafına baktığımızda da DP World Yarımca'nın otomasyon için ciddi yatırımların altına imza attığı görülmekte. 50 ülkede 78 deniz ve iç saha terminali ile faaliyet gösteren DP World, otomasyon, internete bağlı ekipmanları, yapay zeka ve dataya dayalı yazılımları ile akıllı liman konseptine uzun zamandır yatırım yapıyor. Yarımca terminali en yeni teknolojilerin test edildiği ve uygulandığı bir merkez haline de dönüştü.
DP World'un geliştirmekte olduğu Virgin Hyperloop One teknolojisine dayalı DP Cargospeed sistemleriyle tıbbi malzemeler ve taze gıda maddeleri gibi yüksek öncelikli ve hızlı teslim edilmesi gereken ürünlerin nakliyesinde çok başarılı sonuçlar elde edilecek. Bu proje ile karayolu taşımacılığı fiyatına uçak hızında nakliye hizmeti verme imkanına kavuşulacak. Ayrıca DP World, endüstri mühendisliği alanında uzman bir isim olan SMS Group ile imza attığı ortak girişim kapsamında, Jebel Ali Terminal'de kullanılmak üzere bir yüksek raylı konteyner depolama sistemi de kuruyor. Bu sistemde, dünya genelinde yıllardır standart olarak uygulanan ve konteynerlerin doğrudan üst üste yerleştirilmesine dayalı istifleme yöntemi yerine, her konteyner bağımsız bir rafa yerleştiriliyor. Konteynerlerin 11 katlı bir raf sisteminde depolanıyor olması, klasik bir konteyner terminaline göre yüzde 200 daha yüksek bir kapasite sağlıyor.
Ve yine Ülkemiz tarafında baktığımızda yakın tarihli bir Akıllı Lojistik odağında Akıllı Liman geliştirme çalışması karşımıza çıkıyor:
Bartın Üniversitesi'nde "Akıllı Lojistik" odağında Filyos Projesi konuşuldu
Bartın Üniversitesi'nin ihtisaslaşma çalışmaları kapsamında gerçekleştirdiği toplantıda, Türkiye'nin önde gelen yatırımcılarından Reysaş Lojistik'in yurt içi ve yurt dışı deneyimleri üzerinden Filyos Projesi hakkında görüş alışverişinde bulunuldu.
Bartın Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Orhan Uzun, öğretim üyeleri ile birlikte ODTÜ Teknokent'ten Fatih Al'ın katıldığı çevrimiçi toplantıda, Reysaş Lojistik Yönetim Kurulu Başkanı Durmuş Döven tarafından sektör deneyimleri paylaşıldı. Uluslararası arenada lojistik alanda öncü bir firma ve marka olarak "komple çözüm" hizmeti sunduklarını aktaran Döven, sektördeki hedeflerini sürekli yükselterek yeni teknoloji fırsatlarını değerlendirmeye gayret gösterdiklerini ifade etti.
Döven, Bartın Üniversitesi'nin bölgesel odaklı çalışmalarını ilgiyle takip ettiklerini ve iş birlikteliğini geliştirmek istediklerini kaydederek "Bartın Üniversitesi, Filyos Projesine değer katan bir gayretle çalışmalarını sürdürmektedir. Devam eden çalışmalarla projeye değer katacaklarına yürekten inanmaktayım. Bu noktada Reysaş olarak bizlerde her türlü desteği vermeye ve iş birliğini yapmaya hazırız" ifadelerini kullandı.
"Sinerji oluşturan çalışmalarla tarihi projeye katkı sunacağız"
Türkiye'nin en büyük limanlarından biri olacak dev endüstri bölgesine iş birliği çerçevesinde bilimsel olarak katkı sunmaya gayret gösterdiklerini belirten Bartın Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Orhan Uzun ise "Yeni YÖK felsefesiyle birlikte ortaya konulan vizyonla kalite arayışımızı daha da hızlandırdık. Filyos Limanı Projesi'ne odaklanarak bölgemizin ekonomik aktörleri arasındaki hareketliliği destekleyecek çalışmalar yapmaya devam ediyoruz. Aynı zamanda bölgesel gereksinimleri karşılayan eğitim programlarının geliştirerek, bulunduğu bölgeyi daha iyi bilen öğrenciler ve mezunların istihdamıyla bölge temelli öğrenme süreçlerini hayata geçirdik ve bu yönde çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Hedefimiz, Üniversitemizin ortaya koyduğu organizasyon ve stratejiyle katma değeri yüksek gelişmeler oluşturmak, Ar-Ge ve Ür-Ge faaliyetlerini arttırmak, ürün pazar ile rekabetini güçlendirecek ve uzmanlaşmış bir yapı ile kalkınma hamlemize destek olmaktır. Bu noktada iç ve dış paydaşlarımızla bir araya gelmeyi, iş birliği ve güç birliği yapmayı önemsiyoruz" dedi.
"Dünyada akıllı liman kavramı gelişiyor"
Rektör Uzun, dünyada akıllı liman konseptinin geliştiğinin altını çizerek "Akıllı limanlar; liman, endüstri bölgesi, serbest ticaret bölgesinden oluşan bir ekosistem. Orada üretiliyor ve hemen ürünler sevk ediliyor. Akıllı limanların etrafında gelişecek teknolojiler orta, orta yüksek ve yüksek teknolojiler olabilir.
Filyos Limanı tamamlanmak üzere ve ardından endüstri bölgesi ile önündeki serbest ticaret bölgesi şekillenecek. Dünyadaki örneklerinin üzerinde akıllı bir sistem ve yüksek teknoloji üretecek firmalarla bölgemizin yıldızı yakın zamanda parlayacaktır. Avrupa'ya en yakın mesafede olan Filyos Limanı'nın Karadeniz'de keşfedilen doğalgaz rezerviyle birlikte öneminin daha da arttığını da belirtmek istiyorum. Bu doğrultuda uzun soluklu planlamalar neticesinde oluşturduğumuz misyon ile bölgemize değer katacağımıza inanıyorum" diye konuştu.
"Çalışmalarımızla bölgemize değer katmaya devam edeceğiz"
'Akıllı Liman' odağında gerçekleştirilen toplantının oldukça verimli geçtiğinin de altını çizen Rektör Uzun, "Uzun soluklu planlamalar neticesinde oluşturduğumuz misyon ile bölgemize değer katacağımıza inanıyorum. İç ve dış paydaşlarımızla görüş alışverişi yapmaya ve stratejimizi adım adım ilerletmeye devam ediyoruz. Bu düşüncelerle Reysaş Lojistik Yönetim Kurulu Başkanı Durmuş Döven'e göstermiş olduğu yakın ilgi ve verdiği değerli bilgilerden dolayı teşekkür ediyorum. Ayrıca Yeni YÖK vizyonuyla tüm yükseköğretim kurumlarımızda olduğu gibi bizleri de kalite eksenli yolculuğumuzda daima destekleyen YÖK Başkanımız Sayın M. A. Yekta Saraç'a ve YÖK Yürütme Kurulu üyelerimize şükranlarımı sunuyorum" şeklinde konuştu.
Bu örnek Ülkemizdeki Akıllı Ulaşım/Lojistik/Liman çalışmaları için önemli… Bir küresel örnekle yazımıza devam edelim:
Dünyanın en büyük "insansız limanı" Shanghai'de
Shanghai kentinin güneydoğusunda yer alan Yangshan Derin Su Limanı'nın 4'üncü terminali, dünyanın en büyük tam otomatik terminali ve en kapsamlı terminali olma niteliği taşıyor.
Shanghai'deki Yangshan Derin Su Limanı, Çin'in küçük bir ada üzerinde inşa ettiği ilk liman olduğu gibi, dünyanın en büyük tam otomatik limanı.
Shanghai kentinin güneydoğusunda yer alan Yangshan Derin Su Limanı'nın 4'üncü terminali, dünyanın en büyük tam otomatik terminali ve en kapsamlı terminali olma niteliği taşıyor.
Limana bakılınca, 3-4 katlı bir bina yüksekliğinde büyük ve rengârenk konteynerler görülüyor. Kırmızı-beyaz raylardaki kızaklı vinçlerin arasında mavi ve sarı renklerde çok sayıda otomatik araç, yoğun ve düzenli şekilde kargo taşıyor.
Yangshan Limanı 4. Terminali Projesi'nin başındaki isim Zhang Bing, otomatik araçların zemine gömülmüş 63 binden fazla manyetik çivi tarafından net olarak konumlandırıldığını ifade etti. İki aracın, aralarındaki mesafe 1 metrenin altına düşünce otomatik olarak durduğuna işaret eden Zhang, görevli sürücülerin ise sadece ofis içindeki kumanda panelinden vinçleri kontrol ettiğini dile getirdi.
Raylar üzerindeki kızaklı vinçlerin kontrol edilmesinin, limanın verimliliğini belirgin biçimde artırdığının altını çizen Zhang Bing, sözlerine şöyle devam etti:
"Otomatik sistem, dengeli bir işleyiş sağlayabiliyor. Sistem, tüm limandaki verimliliğin artırılması için de kritik bir önem taşıyor. Dolayısıyla geleneksel limanların yerini alması muhtemel."
Shanghai Zhenhua Ağır Sanayi Şirketi tarafından geliştirilen otomatik rehberli taşıyıcı araçlar, Yangshan Limanı'nın 4. Terminali'nin imalat idaresi sistemindeki önemli bir kısmı oluşturuyor.
Limanda kullanılan otomatik sistem sayesinde, konteynerlerin yüklenmesi ve boşaltılmasını, yatay şekilde taşınmasını ve birleştirilmesini içeren süreçte tam otomatik işleyiş gerçekleştirilmiş oldu.
Yangshan Limanı 4. Terminal Ekipman Teknoloji Kontrolü Sistemi Direktörü Yu Jun, şu an limanda 130'dan fazla otomatik taşıyıcı aracın kullanıldığını söyledi.
Simülasyon ortamında, limanda aynı anda 200 aracın çalıştırılabildiğini belirten Yu Jun, bu gelişmenin hem bu alandaki tekelin kırıldığını hem de Çin'in bu teknolojide öncü olduğunu gösterdiğine dikkat çekti.
Tam otomatik liman, personelin çalışma ortamını iyileştirmenin yanı sıra, işletme maliyetlerini de düşürdü.
Yangshan Limanı'nın sahibi Shanghai Liman Grubu Başkanı Chen Xuyuan, şirketin akıllı, yeşil, teknolojik ve verimli bir liman inşa etmeyi amaçladığını belirtti. Chen Xuyuan şunları söyledi:
"Teknolojik liman geliştirme ilkesi doğrultusunda ulusal düzeyde bir liman teknolojileri merkezi kurduk. Bununla birlikte, üç yıllık bir plan uygulanırken yeşil bir liman inşa ediliyor. Geçtiğimiz on yılda, Shanghai Limanı büyük başarılar elde etti. Enerji tüketiminin yıllık ortalama düşüşü yüzde 5 civarında."
Çin'de uygulanan reformların Shanghai Liman Grubu'na enerji katarak grubun rekabet gücünü artırdığına dikkat çeken Chen Xuyuan, dışa açılma politikası sayesinde grubun Çin'de borsaya açılan ilk liman şirketi, yabancı yatırım alan ilk liman şirketi ve şirket personeline hisse dağıtan ilk liman şirketi olduğunu vurguladı.
Chen, grubun önümüzdeki yıllarda da dışa açılma politikasını izlemeye devam ederek kaliteli gelişme sağlayacağını belirtti.
Yangshan Limanı 4. Terminali'nin resmen hizmete girmesinden sonra, Shanghai Limanı'nın yıllık konteyner kapasitesi 40 milyon TEU'yu buldu.
ABD'deki tüm limanların toplam yıllık kapasitesine denk gelen bu miktar, küresel limanların yıllık kapasitesinin de onda birine tekabül ediyor.
Shanghai Limanı Grubu'nun gelecekteki gelişme planlarına da değinen Chen Xuyuan, grubun akıllı teknolojileri uygulamayı sürdürerek limanda robot kullanımını artıracağını ifade etti. Chen, yeşil kalkınmayı gerçekleştirmek için limanın yıllık kapasitesini artırarak enerji tüketimini daha da düşüreceklerini sözlerine ekledi.
Tüm bu Ulusal ve Küresel çalışmalar Akıllı Liman geliştirme ve uygulamada geleceğe yönelik gözardı edilemeyecek çalışmalar…ancak Akıllı Liman dediğimiz zaman işin bir başka boyutu farklı bir başlıkta şu şekilde karşımıza geliyor Akıllı Konteynerler…
Günümüzde internetin yaygın kullanımı, bilgiye hızlı erişim ve insanların bu konudaki beklentileri lojistik sektörünün yeteneklerinin de geliştirmesine destek olmaktadır. Lojistik sektörünün önemli bir elemanı olan konteynerler de bu noktada payını almaktadırlar. Bilişim teknolojileri ile desteklenen ve akıllı olarak tanımlanan yeni konteynerler, en güvenilir taşımaya olanak tanımalarından dolayı, ürününü konteyner ile taşıyan ve özellikle ihracat yapan firmaların oldukça ilgisini çekmektedir. Bu ilginin sebebi ürünlerinin çok daha güvenli, daha hasarsız taşınması, eş zamanlı izlenebilmesi ve bilgilerin otomasyon üzerinden güncellenebilmesidir.
Yazının bu bölümünde konteyner güvenliği için en son geliştirilen dördüncü seviye teknoloji olan akıllı konteynerler diğer bir ifadeyle e-konteynerler üzerinde durulacak e-konteynerlerin çalışma prensibi ve dünyada yeni yeni kullanılan, Türkiye'de ise gelecek yıllarda kullanılması planlanan bu teknolojiye sektörün bakış açısı aktarılmaya çalışılacaktır.
Konteyner Güvenliğinde Kullanılan Teknolojiler: Genel anlamda, konteyner güvenliğinin sağlanması için dört seviye teknoloji kullanılmaktadır.
• İlk seviye; sadece konteyner kapısına yerleştirilen elektronik mühürlerdir (e-mühür).
• İkinci seviye; kapılarda elektronik mühürlerin yanında GPS fonksiyonun da kullanılmasıdır.
• Üçüncü seviye; x-ray cihazı ile konteynerin dışarıdan taranma teknolojisidir. Bir X-Ray cihazı ile X ışını
göndererek içerisinde zararlı madde olup olmadığının incelenmesi ile konteyner dışarıdan taranmaktadır. Kimyasal taşıyıcı konteynerler ve ihbarlı konteynerler X-ray ile taranmaktadır. Küresel ticarette güvenliğin sağlanması amacıyla yakın dönemde tüm konteynerlerin X-ray kontrolünden geçmesi gündemdedir.
Yeni yıl itibariyle, Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü'nün olurları ve Bölge Müdürlüğünün yazıları dahilinde Safiport Derince Liman'ında da X-Ray hızlı tarama izni alınmış ve faaliyete geçmiştir.
• Dördüncü seviye ise; akıllı konteynerlerdir.
Dördüncü seviye olarak tanımlanan akıllı konteyner teknolojisinde konteynerlerin içeriği, rotası, hareketi gibi unsurlar, gerçek zamanlı veya gerçek zamana çok yakın olarak yetkililer tarafından sürekli kontrol edilmektedir. Akıllı konteyner teknolojilerin uluslararası konteyner taşıma zincirine getireceği birçok faydanın olacağı düşünülmektedir.
Fakat teknolojinin yeni ve sistemin karmaşık olması sebebi ile bugün için olumsuz tarafları da mevcuttur.
Akıllı Konteyner(E-Konteyner): RFID, GPS, UMTS, wireless sensörler gibi teknolojiler bir konteyner içerisinde kullanılırsa, bu durum o konteyneri akıllı konteynere dönüştürmektedir. Dolayısıyla bu konteynerler lojistik sektörünün akıllı bir girdisi olarak ele alınmaktadır. Wycisk ve arkadaşlarının karma bir entegre lojistik sistemde akıllı parça olarak tanımladıkları bu konteynerler süreç bilgisine ulaşmaya olanak tanımaktadır. Karar alma ve kararı uygulamakta önemli bir araç olan akıllı konteyner teknolojisi; konteynerin sisteme tanımlanmasında RFID, konteyner lokasyon takibinde GPS, konteyner içi istenen standartların korunmasında sensör ağları ve otomatik karar verme sürecinde de aktif rol alan yazılımlar kullanmaktadır.
Akıllı konteynerların en önemli iki kullanım amacı konteyner güvenliğini artırmak ve taşınan ürünleri monitörize edilebilmektir. Akıllı konteynerleri normal konteynerlerden ayıran iki temel özellik bulunmaktadır. Birincisi normal konteynerlere göre daha fazla bilgi sunmalarıdır. İlave olarak konteyner içi sıcaklık, konteyner içindeki malzeme durumu, taşıma koşulları gibi ürüne ait bilgiler tutulabilmektedir. İkinci özellik ise bu bilgilerin otomasyona bağlı olması ve otomasyon üzerinden güncellenebilmesidir. İlk özellik ile gerçek zamanlı bilgi sağlanabilmektedir. Örneğin bugün kullanılan terminal operasyonları yazılımları ile konteynerin hangi limana saat kaçta girdiği bilgisini elde edebilen tesisler, artık konteynerin liman içinde hangi noktada, hangi hava koşullarında bulunduğunu konteynerin kendisinden alabilmekte ve yazılım sayesinde akıllı konteynerlerin ikinci özelliği olarak bu veriler online olarak takip edilip güncellenebilmektedir.
Akıllı Konteyner için Ülkemiz'de geliştirilen iki örnek proje:
1. Konteyner Kimlik Okuma Projesi
Projenin Amacı
* Sahaya indirilen yada yüklenen konteynerlerin daha hızlı şekilde ve mevcut iş akışları aksatmayacak şekilde otomatik olarak 4 farklı kesitinden resminin alınması ve konteyner kimlik bilgisinin okunarak merkeze iletilmesi
* Konteyner üzerinde bulunan TS1359 EN ISO6346 standartlarına uygun olan aşağıdaki bilgilerin okunması:
* Konteyner üretici kodu
* Kategorisi
* Seri numarası
* Kontrol kodu
* Brüt Ağırlığı
* Net Ağırlığı
* Sahaya giren yada çıkan konteynerlerin 4 farklı kesitten resimlerinin alınması; sağ yan, sol yan, üst ve arka kesit.
Sistem Bileşenleri
* 2 farklı bileşenden oluşmaktadır;
* Konteyner arka kesit okuma sistemi ve kimlik bilgileri okuma sistemi
* Konteyner sağ, sol ve üst kesit çıkarılması
Projenin Bileşenleri
* Konteyner Arka Tespit Ünitesi
* Görüntüleme Algılayıcı
* Derinlik Algılayıcısı
* Gece Aydınlatması
* Ortam Işık Algılayıcısı
* İşlemcilerden oluşmaktadır.
Derinlik algılayıcısı tarafından üretilen 2 boyutlu derinlik bilgisi matrisi işlenerek, konteyner tespiti yapılacak ve görüntüleme algılayıcı tarafından fotoğrafı çekilmektedir. Ortam ışık algılayıcısı bilgisi kullanılarak görüntüleme algılayıcısı ve lens ayarları ortam koşullarına göre ayarlanmaktadır.
Gece aydınlatması konteyner reflektif katsayısına göre dalgaboyu seçilmektedir. Alınan görüntü, derin öğrenme yöntemleri kullanılarak işlenecek ve kimlik bilgileri çıkarılmaktadır.
* Konteyner Kesit Resimleri
* 2D yada 1D lazer algılayıcı
* Makina Öğrenme Tabanlı Alan yada çizgi taramalı görüntü algılayıcı
* Tetik kartı
* Görüntü sayısallaştırıcı
* Aydınlatma Ünitesi
* Ortam Işık Algılayıcı
Lazer algılayıcı ile araç tespiti yapılıp, görüntü algılayıcılar tarafından her bir kesit için ardışık olarak fotoğraf kareleri çekilmektedir. Çekilen fotoğraflar imge çakıştırma yöntemi ile birleştirilmektedir. Aydınlatma ünitesi ve ortam ışık algılayıcısı kullanılarak en optimum fotoğraf alınmaktadır.
2. Konteyner Takip Projesi
Mahrek Teknoloji A.Ş.'nin yürüttüğü ‘Konteyner takip projesi' Türkiye sınırlarından transit geçiş yapan konteyner'ların ülke içinde seyahat ettikleri süre boyunca tanımlanan ihlaller yapıldığı durumlarda izleme merkezine alarm ve uyarılar şeklinde bildirimlerin yapılması suretiyle takip edilmesini kapsayan; donanım ve yazılım bileşenlerinden oluşan bir projedir. Donanım ve yazılım tamamen yerli olarak üretilmiştir.
Konteyner Takip Cihazı, temel takip fonksiyonlarına sahip mobil terminal bir cihazdır.
Konteyner takip uygulamalarında kullanılmak üzere uluslarası standartlarda geliştirilmiştir. Konteyner Takip Cihazı, GPS uyduları aracılığı ile aracın konum bilgisini belirler. Konum bilgisi ve konteynere özel bilgiler GSM altyapısı üzerinden merkezi sunucuya iletilir.
Cihaz tarafından hali hazırda üretilmekte olan alarmlar; GNSS sinyalinin kesilmesi, şarj seviyesinin belirli bir yüzdenin altına düşmesi, yerinden oynama, kapatılma ve takılma/sökülme alarmlarıdır. Cihaz ayrıca konteyner'a ülke girişinde tanımlanan güzergâh yolu boyunca 45 dereceden fazla açı ile güzergahtan sapma durumunda da alarm üretmekte ve sunucuya göndermektedir.
Enerji beslemesi olmayan cihaz, konteyner, dorse vb. ekipmanların olumsuz dış ortam koşullarında anlık takibin kesintisiz olarak yapılmasını mümkün kılar.Zorlu çevre koşullarına uyum sağlayabilen, IP6K9K standardına sahip cihaz, enerji beslemesi ve montaj gerektirmeyen 4 adet güçlü mıknatıs sayesinde araca kolayca yerleştirilebilir. Cihaz yerinden oynatıldığında ya da yerinden çıkartılmaya çalışıldığında ilgili alarmları üretir.
Cihaz üzerinde bulunan OLED ekran sayesinde cihazın GSM sinyal durumu, GPS uydu bağlantı durumu, sunucuya bağlantı durumları, cihaz pilinin şarj seviyesi, montaj durumu (takıldı/söküldü) ve cihaz aktivasyon durumları izlenebilir.
Konteyner Takip Sistemi Yazılım Genel Özellikleri
• Harita fonksiyonu ile yazılımda kayıtlı olan tüm araçların anlık olarak takip edilebilmesi
• Araçların geçmiş rotasını hareketli veya hareketsiz olarak izleme
• Detaylı raporların alınabilmesi
• Cihaz stok yönetimi
• Kullanıcı, alarm, cihaz programlama, araç/sürücü, grup yönetimi vb
• Haritaya bina, bölge vb ekleme
• Ekranı farklı sayılara bölerek takip yapabilme
• Mesafe ölçümü
• Harita üzerinde çeşitli kriterler ile arama yapabilme
• Alarm bildirimi alma
• Elektronik form ile yazılım üzerinden haberleşme
• Dış sistemler ile entegrasyon sağlama ve haberleşme
SONUÇ
Akıllı limanların doğuş yeri olarak Avrupa ülkeleri öne çıkmaktadır. Bu durumun en büyük sebebi ise akıllı kentlerin ve Endüstri 4.0 ismiyle bilinen sanayi sektörünün dijital dönüşümüne Avrupa'nın öncülük etmesidir. Şehirlerin akıllı hale gelmesi ve sanayinin dijital dönüşüm geçirmesiyle tedarik zincirinin bir parçası olan limanlar da dönüşüme ihtiyaç duymuştur. Bu değişim en belirgin olarak Avrupa'nın en büyük üç limanı olan Rotterdam (Hollanda), Antwerp (Belçika) ve Hamburg (Almanya) limanlarında görülmektedir. Akıllı liman kavramı güncel bir kavram olmasına rağmen dünyanın önde gelen limanları tarafından yüksek oranda kabul görmüştür. Rekabetin hızla arttığı bir dünyada firmalar hem müşteri memnuniyetlerini yükseltmek hem de maliyetlerini düşürmek istemektedirler. Uluslararası ticaretin hızla gelişmesiyle birlikte firmalar arasındaki rekabet uluslararası boyutta gerçekleşmeye başlamıştır. Firmaların, uluslararası rekabette öne geçmesini sağlayacak etmenlerden biri de lojistik hizmetlerin daha az maliyetli ve müşteri memnuniyetinisağlayacak şekilde sağlanmasıdır.
Uluslararası ticaretin önemli bir kısmının deniz yoluyla yapıldığı dikkate alındığında ise limanların önemi ortaya çıkmaktadır. Bunun sonucu olarak lojistik yönetiminin önemli bir parçası olan limanlarda da dijital dönüşüme yönelmişlerdir.
Bu dijital dönüşüm sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde insana ve çevreye duyarlı bir şekilde operasyonel süreçleri daha verimli ve daha az maliyetli hale getirecek yegane çözümler bütünüdür.
* Sadece Türkiye Genelinde;
* 26 adet konteyner limanı
* 1134 adet antrepo bulunmaktadır.
* Türkiye GSYH içerisinde Lojistiğin payı %11-13, bu payın içerisinde %50'si taşımacılığa ait olduğu bilinmektedir.
Bu sayıları baz aldığımızda Ülkemizde Akıllı Lojistik/Liman kapsamında daha alınması gereken çok yol olduğu gerçeğini de gözönünde bulundurmamız gerektiğini de unutmamalıyız….
Sevgi ve Sağlıkla kalın...
ncmozdmr
KAYNAKLAR
• dpworldyarimca com/tr/medya/medya/gemiler-de-limanlar-da-akillaniyor
• dpworldyarimca com/tr/medya/blog/gelecegin-limanlari-dort-kelime-ile-tanimlaniyor
• safiport derince instagram sayfası
• habergazetesi com tr/haber/5840384/bartin-universitesinde-akilli-lojistik-odaginda-filyos-projesi-konusuldu
• virahaber com/dunyanin-en-buyuk-insansiz-limani-shanghaide-50000h htm 18 Eylül 2018
• ISSD
• Mahrek
• kocaelioncu com/akilli-limanlar-insansiz-gemilershipping-40-makale,991.html -Akıllı Limanlar, İnsansız Gemiler..SHIPPING 4.0,Dr.Necmi Özdemir, 6 Mayıs 2017
• deloitte.com/tr/tr/pages/technology-media-and telecommunications/articles/internet-of-things-iot-in-shipping-industry html Akıllı taşımacılık: Ulaşım ve lojistik sektöründe Nesnelerin Interneti fırsatları
• teyitorg/dosya-turkiyedeki-22-buyuk-limanin-sahipleri-kimler
• Hamburg Event – Summary – 5G Mobile Network Architecture (5g-monarch eu)
• YILMAZ F, ÖNAÇAN M: "Otonom GemiTeknoloijsine Dair Gelişmelerle Türk Denizcilik ve Gemi İnşa Sektörüne EtkileriÜzerne Nitel Bir Araştırma" Dokuz Eylül Ünverstesi,Denzcilik FakültesiDergs. 2019; 11(1): 57-86.
• BALIK İ, AYDIN Z, BİTİKTAŞ F: "Limanlarda Dijtalleşme: Çevrim İçi Medyadan Yansımalar" IV. Ulusal LmanKongres "Küresel Eğlmler-Yerel Stratejler" 7-8 Kasım 2019 – İzmr [4] BALIK İ, AYDIN Z, BİTİKTAŞ F: "LimanlardaDjtalleşme: Çevrm İç Medyadan Yansımalar" IV. Ulusal LmanKongres "Küresel Eğlmler-Yerel Stratejler" 7-8 Kasım 2019 – İzmir
• Avrupa Bölgesel Kalkına Fonu (2015). Akıllı liman konseptine yönelik eylem planı, www medmaritimeprojectseu, Erişim tarihi: 27.01.2021
• (PDF) ROTTERDAM, ANTWERP VE HAMBURG LİMANLARININ AKILLI LİMAN BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ (researchgatenet)
• ulk2019 deued.tr/wp-content/uploads/2019/10/01.pdf
• Tuna, O. (2016). 9 trilyon dolarlık sektör dijitalleşmenin dışında kalmamalı! yesillojistikcilercom/yazarlar/prof-drokan-tuna/9-trilyon-dolarlik-sektor-dijitallesmenin-disindakalmamali/10 Erişim: 26.01.2021
• Çetin, Ç. K. (2012). Limanlarda örgütsel değişim ve değer zinciri sistemlerinde etkililik analizi. Yayınlanmış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi
• Bitiktaş, F., Akyar, D., A., Koç Tekin, E. ve Çelik, M., S., (2018). Deniz Taşımacılığında Akıllı Konteyner Teknolojisi: Türkiye'deki Uygulamalara Yönelik Bir Araştırma. 1 st International Conference on IntelligentTransportation Systems-BANUICTS'18. Balikesir.
• Self Service Smart Solutions (2018). KioskInnova çözümleri ile Marport müşterileri de zamandan kazanıyor selfservicesmartsolutionscom/haberler/selfservice/marport-kiosklar-ile-musterilere-zaman-kazandiriyor/, Erişim Tarihi: 26.01.2021
• Dergipark org tr/tr/pub/beykozad/issue/56034/757664
• Port of Rotterdam (2019c). Blockchainoffersopportunitiesforcooperation in network thatlackstrust www portofrotterdam com/en/news-and-press-releases/blockchain-offers-opportunities-for-cooperation-in-network-that-lacks-trust, Erişim Tarihi: 25.01.2021
• Lojistikcilerinsesi biz/2017/11/08/limanlarda-dijitallesmeye-agirlik-verilmesi-ve-akilli-liman-yapilanmasinin-onemine-dikkat-cekti/
• Beykoz Akademi Dergisi, 2020; 8(1), 305-320
AKILLI LİMAN DÖNÜŞÜMÜNDE ZORLUKLARIN YORUMLAYICI YAPISAL MODELLEME İLE DEĞERLENDİRİLMESİ
• AKGÜL, E. Fırat ve Hüseyin GENÇER (2017), Akıllı Liman: Fırsatlar, Tehditler, III. Ulusal Liman Kongresi, 2-3 Kasım, İzmir.
Dipnot: Atölye çalışmalarımıza devam ediyoruz. Yeni mezunumuz Ersin Levent'e teşekkürler…
Katkıları için Hüsnü Baysal'a teşekkür ederiz.
Dijital dönüşüm, limanların gerek duyduğu rekabet avantajını elde etmesi için önemli bir adımdır. Akıllı limanlar tüm cihazların IoT(Nesnelerin İnterneti) tabanlı bir sistem üzerinden bağlandığı tam otomatik limanlardır. Ve Akıllı Limanların teknolojik alt yapısına baktığımızda Endüstri 4.0 ve IoT(Nesnelerin İnterneti)'nin fırsatlarının Ulaşım ve Lojistik sektöründe Akıllı Taşımacılık başlığı ile özdeşleştiğini görmekteyiz. Bu da bize birçok sektörün veri bazlı teknolojilerin sunduğu fırsatları tam olarak kavramaya çalıştıkları bir ortamda ulaşım ve lojistik şirketlerinin bu konuda oldukça ileride olduğunu göstermektedir. Doğaları gereği, lojistik hizmeti sunan ve nesneleri hava, kara, deniz ve demir yolu ile taşıyan şirketlerin çok geniş bir alana yayılmış ağları var. Şirketler karar alırken bu ağlar hakkında hızlı veri akışına ihtiyaç duyuyorlar. Bunun sonucunda ulaşım ve lojistik şirketleri yeni sensor ve bağlantı teknolojilerinin yararlarını görmekte hızlı davranarak, birbirine internet ile bağlı dünyaya geçişte en ön sırada yer alıyorlar. İş ihtiyaçları'nın Nesnelerin Interneti (IoT) uygulamalarını tetiklediği gözönüne alınırsa IoT uygulamalarını uygulamak ve yaymak teknolojik atılımlardan daha fazlasını gerektiriyor – bir sistemin çalışmasını sağlamak için sektörün dinamiklerini anlamanın yanı sıra aynı zamanda bilgi akışına (Information Value Loop) stratejik yaklaşmayı gerektiriyor. Bu da bizi daha akıllı taşımacılık için ulaşım ve lojistik sektöründeki şirketlerin IoT teknolojileri konusunda farklı hedefleri olabildiği noktasına götürmekte ve güçlü oldukları noktalara ve stratejik odaklarına bağlı olarak, gerek duydukları çözümlerin kapsamının çeşitlilik gösterebileceği ve kapsam çeşitlilik gösterdikçe, IoT uygulamalarının uygulama zorluğu ve IoT uygulamalarından elde edilecek potansiyel faydalarında çeşitlilik gösterdiği de gözlemlenmektedir.
Ve bir başka gözlemde IoT, teknolojiler ve işin yapılma şeklinde bir devrim yaratırken, iş stratejisinin temel prensiplerinin sabit kaldığıdır. Her strateji için olduğu gibi, firmalar hedeflerini tanımlamalı, bu hedefle cevaplanacak iş ihtiyacını seçmeli, çözüm geliştirmeli ve bu çözümü uygulayacak aksiyon planını belirlemeli:
· Hedefleri belirlemek
· İş İhtiyaçlarını seçmek
· Çözüm geliştirmek
· Aksiyon planı oluşturmak
Her takım gibi, ulaşım ve lojistik şirketlerinin de başarıya ulaşmak için çok çalışması gerekiyor. Yanlış sahada yanlış sporu yapmak, takım ne kadar çalışırsa çalışsın, başarısızlığa giden kesin bir yol. IoT teknolojilerinin bütün ulaşım ve lojistik stratejilerinin önemli bir parçası olması için planlama süreci ulaşım lojistik şirketlerine doğru stratejiyi bulmaları konusunda yol gösterebilir.
Buna Akıllı Limanlar tarafından bakıldığında Akıllı Ulaşımla beraber gelişecek olan Akıllı Limanların sağlam bir altyapıyla yollarına devam edecekleri de açıkca görülmektedir. Akıllı Limanlar, bilgi gelişimini ve paylaşımını kolaylaştırmak, liman operasyonlarını optimize etmek, liman esnekliğini artırmak, sürdürülebilir bir kalkınmaya öncülük etmek ve emniyet ve güvenlik faaliyetlerini garantiletmek için daha eğitimli bireylerin, vasıflı işgücünün, akıllı altyapıların ve otomasyonun bir arada olduğu limanlardır. Tüm liman paydaşlarının hayatlarında faydayı merkeze alarak liman süreçlerinde ve operasyonlarında küresel, bütüncül ve akıllı yönetimi desteleyen entegre bilgi iletişim teknolojilerini içeren limanlardır.
Ve bu kapsamda Endüstri 4.0 ve IoT(Nesnelerin İnterneti) ile beraber Denizcilik sektörünün verimliliğini artırıcı yeni bir termonoloji beleğimize girdi "SHIPPING 4.0"( Endüstri 4.0 dördüncü sanayi devriminin deniz ile ilgili alt başlığıdır.) Shipping 4.0 limanların en büyük devrimi olma yolunda emin adımlarla ilerlemeye ve denizcilik sektöründe kolaylıklar oluşturmaya devam edecektir. Shipping 4.0'da gerçek zamanlı sensör verileri ile desteklenen sistemlerle denizcilikte Akıllı İnsansız Gemiler'e giden verimli bir yol gözlemlenmektedir.
Denizcilik Sektörü'nde, siber güvenlik,akıllı nakliye ve sürdürelebilir deniz yolu taşımacılığı, rekabetçiliği ve sürdürebilirliği arttırmak için dijitalleşme önemlidir. Buradan yola çıkarak Denİzcilik Sektörü'nün genetik yapısına bakacak yapacak olursak;
1810'lu yıllarda buhar motorlarının devreye girmesi,1910'lu yıllarda dizel motorlar ve 1970'lerde dijital otomasyon, nakliye sektöründe büyük değişimlere temel olmuştur. Nakliye işleminin değişimi, işletmenin gelecekte çalışma biçimsel değişimini önemli ölçüde hızlandıracaktır.
Bu durumda Kıyı servislerinin yoğun kullanımı az sayıda mürettebat ve mürettebat konseptleri-Siber Gemiler- Uzaktan kumandalı ve insansız gemi gibi alt başlıklardan söz edilebilir.
Doğu Akdeniz Terminali (East Med Hub Terminali) özelliğini taşıyan ve Singapur'un işletmeciliğine ortak olduğu "Mersin International Port" ta SHIPPING 4.0'ın olumlu etkilerini;
• Toplam 112 hektar liman ve genişleme sahalarında kablosuz iletişim ve güvenlik,
• 300 CCTV kamera ile izleme X-Ray, muayene ve kantar hizmetleri,
• Web üzerinden 7/24 verilebilen iş emirleri ile konteyner operasyon takibi,
• Terminal operasyon Sistemi üzerinden yükleme ve tahliye planlaması,
• Acenteler liman operasyonlarını online sistem üzerinden anlık olarak izleyebilme ile görmekteyiz.
Koronavirüs salgınının küresel deniz limanı topluluğunun dijital dönüşümünü hızlandıracağı ve deniz limanlarının rolünü pasif ev sahiplerinden denizcilik sektörünün devam eden dijitalleşmesinde itici bir güce dönüştüreceği umuluyor.
Endüstri 4.0; yerel ve küresel piyasalarda rekabet üstünlüğü elde etmek için dijitalleşme, bulut bilişim, nesnelerin interneti, büyük veri yönetimi gibi teknik unsur ve süreçlerin firmalar tarafından benimsenmesini temsil eden bir kavramdır.
Dijital dönüşüm, iş modellerini, üretim ve pazarlama süreçlerini, kurumsal yönetimi etkilemektedir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin altyapılarında ve analitik yeteneklerde son on yılda gerçekleşen gelişmeler ile birlikte iş ve yönetim modelleri de değişmeye başlamıştır. Diğer ekonomik sektörlerde olduğu gibi limancılık sektöründe de tüm bu dijitalleşme unsurlarını benimseyebilmek ve hâkim olabilmek; yalın operasyon, verimlilik ve hatasız iş yapabilmeyle sonuçlanan rekabet üstünlüğü vadetmektedir.
Endüstri 4.0, tedarik zincirinin, üretimin ve hizmetin her aşamasında kendi kendini yönetebilen, entegre olmuş, minimum insan müdahalesiyle çalışan ve merkezi olmayan kararlar alabilen teknoloji, cihaz ve süreçler setidir. Endüstri 4.0'ın sunduğu bu imkanlardan yararlanabilme kabiliyeti limanların çalışanlar, yatırımcılar, müşteriler ve diğer paydaşlarla olan etkileşimini ve pazarda kendilerini nasıl konumlandıracağını da belirleyecektir. OECD, Uluslararası Ulaştırma Forumu (ITF), Limanlar ve Deniz Taşımacılığı yöneticisi Olaf Merk, ileride yaşamsal faaliyetini devam ettirebilecek tek liman türünün yer, para, zaman ve doğal kaynaklar konusunda israf etmeyen akıllı limanlar olacağını belirtmiştir.
Hızlı bir dijital ortamda rekabet üstünlüğü sağlamak günümüzde limanların ve terminal operatörlerinin karşılaştığı en büyük zorluklardan biridir. Limancılık sektörü uzun zamandır dijitalleşme, otomasyon, büyük veri ve veri paylaşım platformları hakkında kafa yormakta, geleceği şekillendirmede hangi eğilimlerin belirleyici rol oynayacağı hakkında hem ulusal hem global ölçeklerde toplantılar düzenlemektedir (örneğin III. Ulusal Liman Kongresi, İzmir, 2017; Smart Ports & Supply Chain Technologies Conference, Rotterdam, 2018; Smart Ports Summit, Londra, 2019). Teknoloji geliştikçe ve küresel tedarik zincirleri daha dijital hale geldikçe, bu altyapı içerisinde limanların "dijital aktör (node)" olması, yani akıllılaşması konusunda baskılar artmaktadır.
Limanlar aynı zamanda denizcilik sektörünün gelecek taleplerini de dikkate almak zorundadır. Örneğin Rotterdam Limanı şimdiden gelecekte hizmet vereceği mürettebatsız, kendi kendine çalışabilen gemiler için hazırlık yapmaktadır.
Akıllı liman, alan yetersizliği, üretkenlik sorunu, mali kısıtlar, güvenlik ve emniyet riskleri ve sürdürülebilirlik gibi zorluk ve sorunların üstesinden gelen ve çözümler barındıran limandır. Günümüzde, limancılık sektöründe otomasyon, dijitalleşme gibi örneklere rastlasak da bütünüyle akıllı bir liman olabilmenin önünde oldukça zorlu ve uzun bir yol vardır. Hangi teknoloji kullanılmalı, nasıl uygulanmalı ve bütüncül dijital strateji nasıl yönetilmeli gibi sorulara halen cevap aranmaktadır. Bu çalışmanın amacı, bütünüyle akıllı bir liman olabilmenin, yani liman işletmeciliğinde Endüstri 4.0 uygulamalarına geçişin önündeki zorlukları derlemek ve bu zorluklar arasındaki ilişkileri, uzman görüşleri neticesinde modellemektir. Geliştirilecek olan model sonrasında zorluklar arasındaki hiyerarşik ilişkiler görülebilecek ve hangi zorlukların öncelikle ele alınması gerektiği, hangi zorlukların diğer zorluklar sonucunda ortaya çıktığı görülebilecek, kısacası bir yol haritası oluşturulacaktır.
Endüstri 4.0'ın ana özellikleri dört değişkenle tarif edilmektedir:
(1) akıllı tüm sistemlerin dikey entegrasyonu,
(2) küresel değer yaratan ağlarda yatay entegrasyon,
(3) bütün değer zinciri süresince baştan sona mühendislik (through-engineering),
(4) akıllı teknoloji ile ivme kazanma.
Birinci özellik akıllı üretim tesislerinin, akıllı lojistiğin, pazarlamanın ve diğer akıllı hizmetlerin ihtiyaç odaklı, kişiselleştirilmiş ve müşteriye özel üretim için dikey olarak entegrasyonuyla ilgilidir.
İkinci özellik, yani yatay entegrasyon, iş otakları ve müşteriler arasında entegrasyonu, ülkeler ve bölgeler arası yeni iş ve iş birliği modellerini içermektedir. Üçüncü özellik, baştan sona mühendislik, sadece üretim süreçlerini değil tüm ürün yaşam döngüsünü dikkate almayı vurgular.
Dördüncü özellik ise azalan maliyet ve büyüklükleriyle birlikte teknolojiden (örneğin sensör teknolojisi) seri şekilde yararlanarak piyasa uygulamalarında ve hesaplamalarda hız kazanmayı ifade eder.
Limanlarda akıllı hizmet/üretim sistemlerinin dikey entegrasyonu için siber fiziksel sistemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sistemler liman hizmet yönetiminin otonomlaşmasını sağlamasının yanı sıra, aynı zamanda süreç içerisinde gerçekleşen hatalara hızlı bir şekilde cevap verme esnekliği sağlayarak hata giderme yönetimi imkânı sunmaktadır. Limanlarda hata giderme yönetimi elleçleme ekipmanlarının arızalanması, elleçleme tahminlerinin hata paylarının büyük olması, yük giriş/çıkış oranlarının dalgalanma göstermesi ve liman hizmetine olan talepte ani değişiklikler olması durumlarında kritik öneme sahiptir. Siber fiziksel sistemler sayesinde limanlarda yaşanan ve yaşanacak sorunların çözümü yolunda daha hızlı ve etkili cevaplar verilebilecektir. Limanlarda akıllı hizmetlerin dikey entegrasyonu aynı zamanda büyük veriler ve bu verilerin entegrasyonunu gerektirmektedir. Büyük verilerin analiziyle birlikte daha müşteri odaklı, özel ve kişiselleştirilmiş hizmetler verilebilmektedir. Limanlarda müşteri odaklı olmanın ve kişiselleştirilmiş hizmet sunumunun özellikle tarifeli denizyolu taşıyıcılarının memnuniyet ve sadakatindeki önemli payı Caliskan ve Esmer (2019; 2020)'in çalışmalarında ampirik olarak kanıtlanmıştır. Bir konteyner yükü tedarik zinciri boyunca seyahat ederken birçok farklı operatör tarafından elleçlenmekte ve işlem görmektedir. Yük sahipleri ve lojistik hizmet sağlayıcılar yüklerini tüm zincir boyunca izlemek isterler.
Konteynerlerinin ne zaman geleceğini, nerede olduğunu, terminalde durumlarının ne olduğunu, herhangi bir gecikme veya aksilik olup olmadığını bilme ihtiyacı duyarlar.
Bu nedenle, yükü yükleten veya taşıtanlar, web siteleri, telefon ve elektronik posta aracılığıyla manuel olarak bilgi toplamaktadırlar. Ancak bu bilgiler genelde eksik ve/veya yanlıştır ve hatalı planlamalara ve maliyet artışına sebep olmaktadır.
Geliştirilen "Boxinsider" uygulaması, konteynerin faaliyet verilerini çeşitli kaynaklardan almakta, toplayıp derlemekte ve çapraz kontrol yapmaktadır. Bu veriler gemilerden, kara ve deniz terminallerinden toplanmaktadır. Böylece müşteriler sahip oldukları konteynerlerin takibini yapabilmekte, zamandan tasarruf ve operasyonel verimlilik elde etmektedirler. Ayrıca dünyanın en büyük konteyner taşımacılığı firmalarından biri olan Maersk, 2018 yılında soğutmalı konteyner yükü yükleten veya taşıtanları için "Uzaktan Konteyner Yönetimi" uygulamasını başlatmıştır.
Bu uygulama kapsamında müşteriler 250,000 adet soğutuculu konteynerin konum, sıcaklık ve nem takip ve kontrolünü gerçek zamanlı ve eksiksiz şekilde yapabilmektedir. Liman müşterisi olan bu firmanın gerçekleştirdiği bu proje sayesinde müşteriler konteynerlerinin liman operasyon aşamasında da takibi gerçekleştirebilmektedir. Bu bağlamda tüm tedarik zincirinin hem deniz hem kara ayağında görünürlüğü, izlenebilirliği ve güvenilirliği artırılmış ve müşteri memnuniyeti sağlanmış olmaktadır.
Dijitalleşen limanlarda otonomlaşma, yani özerk bir karar alma mekanizmasının oluşturulabilmesi için ise akıllı sensör teknolojisinden faydalanılmaktadır. Akıllı liman denince akla ilk gelen limanlardan biri olan Rotterdam limanında, denize ve karaya yerleştirilen akıllı sensörler sayesinde gelgit, akıntı, sıcaklık, rüzgar hızı ve yönü, su seviyesi ve rıhtım durumu gibi veriler toplanmakta ve yönetilmektedir. Böylece limanda daha güvenli, emniyetli ve verimli trafik yönetimi gerçekleştirilmektedir. Akıllı sensörler ile toplanan bu veriler IBM iş birliğinde bulut tabanlı IoT teknolojileri tarafından analiz edilmektedir. Bu analizler sayesinde gemilerin bekleme sürelerini azaltan, yanaşma, boşaltma ve yükleme operasyonları için en optimal zamanı belirleyen ve mevcut rıhtım kapasitesinden daha fazla geminin yararlanmasını sağlayan faydalı bir karar alma süreci gerçekleştirilmektedir. Örneğin su seviyesine göre bir geminin en kısa sürede en fazla yük yükleyebileceği veya tahliye edebileceği saat öngörülebilmektedir. Bu uygulamayla birlikte liman operasyonlarına dahil olan tüm aktörler süreci daha verimli hale getirecek şekilde tüm operasyon sürecini aynı anda takip edebilmektedir. Verimliliğin maksimize edildiği bu veri yönetimi ve alınan kararlar ile, gemilerin rıhtımda kalma sürelerinde 1 saate kadar tasarruf sağlanmıştır. Daha az kalış süresi aynı zamanda tarifeli denizyolu taşıyıcılarının 80,000 dolar kadar tasarruf etmelerine katkıda bulunmuştur. Rotterdam limanının bu dijital dönüşüm projesinde dikey entegrasyon içerisinde bulunan firmalar, bulut bilişim, IoT teknolojisi, yapay zeka ve büyük veri analizi ile katkıda bulunan IBM, Cisco ve Axians'tır.
Küresel boyutta birbiriyle bütünleşmiş yani entegre olmuş akıllı liman ağı oluşturmak Endüstri 4.0'ın ikinci temel özelliğiyle alakalıdır. Böylece global ticaret yollarında verimlilik artacak, maliyetler düşecek ve CO2 emisyonu azalacaktır.
Geliştirilen teknolojilerde diğer limanlarla iş birliği yapmak, dijital çözümlerin potansiyelini de optimize edecektir. Örneğin Avrupa'nın önde gelen lojistik bölgelerinden olan aşağı Ren nehrinde (DeltaPort) bulunan iç limanlar ile (Orsoy-Voerde-Wesel-Emmerich) ana limanlar (Antwerp, Amsterdam, Rotterdam) arasında hem çevresel etkiyi azaltmak hem lojistik sistemi daha verimli hale getirmek hem de dijital partnerlik sağlamak adına işbirlikleri yapılmaktadır. 5 Haziran 2019 tarihinde DeltaPort yönetimi ve Rotterdam limanı yönetimi arasında yapısal dijital bilgi değişimi protokolü imzalanmıştır. Bu entegrasyon ile Boxinsider ve mobil OCR gibi dijital uygulamaların ortak kullanımı ile nakliye, transfer, depolama, elleçleme süreçlerinin daha verimli yönetilmesi, intermodal operasyonlarda verimliliğin yükseltilmesi, müşterilere şeffaf hizmet içeriğinin ve güvenilirliğin artırılması hedeflenmektedir.
2017 yılında DP World ile Kazakistan hükümeti arasında Avrasya kıtalar arası ticaret koridorunundaha verimli hale getirilmesi için "Liman Topluluk Sistemi" anlaşması yapılmıştır. Bu uygulama sayesinde yük taşımacılığının tüm lojistik süreçlerinin otomatikleştirilmesi ve lojistik merkezler, deniz ve kara limanlarının tek bir taşıma ve lojistik ağı haline getirilmesi amaçlanmaktadır. Elektronik bir platform olan bu sistemde havayolu, denizyolu, kara nakliye türleri ve limanlar arasında veri ve bilgi alışverişi yapılabilecek, kağıtsız elektronik işlemler gerçekleştirilecek ve multimodal taşımacılık ağı sayesinde gecikmeler, beklemeler ve kuyruklar azaltılacaktır.
Endüstri 4.0'ın üçüncü özelliği içerisinde birçok disiplini barındıran ve değer zincirinin tüm aşamalarını içeren baştan sona mühendislik veya diğer ifadeyle tümüyle mühendislik ile alakalıdır. Bu mühendislik, hizmet veya ürünün tasarımının yapılması, geliştirilmesi, üretimi ve sunumu aşamalarında sorunsuz bir şekilde işler. Çünkü ana fikir, hizmet veya ürün üretiminde odağın sadece üretim sürecinde değil, aynı zamanda nihai üründe de olması gerektiğidir. Tüm ürün yaşam döngüsü boyunca bütünleşmek adına iş birlikleri yaratır. Örneğin ürün geliştirme sürecinde müşteriyle bağlantı kurulur.
Liman hizmetinin gerçekleştirilmesinde gerekli tüm aktörlerin senkronize olması bu özellik ile ilgilidir. Açık iletişim ve iş birliğini ilerletmek için iç ve dış tedarikçiler ilişki içerisinde olmalıdır. Bu yaklaşım ile birlikte liman hizmet yaşam döngüsünde yer alan tüm taraflara sorumluluk yüklenmiş olur. Veri ve bilgi tüm tedarik zincirinin ve liman hizmet yaşam döngüsünün yönetilmesi süresince kilit rol oynar. Yeni ve esnek süreçler oluşturulmasına yardım eder.
Günümüz lojistik ağları merkezi olmayan ve genelde küçük ve orta ölçekli firmalardan oluşan ağlardan oluşmaktadır. Örneğin bir konteynerin denizyoluyla nakliye operasyonu ortalama 28 adet aktör içermektedir ve bu aktörler konteynerin gideceği yere ulaşıp ulaşmadığının kontrolü için toplam 200 kere veri alışverişinde bulunmaktadır. Bu süreçte verimliliğin, iş birliğinin ve güvenin geliştirilmesinde Blockchain önemli katkıda bulunacaktır. Blockchain ile ticaret platformu daha güvenli ve verimli hale gelirken, akıllı sözleşmeler (örneğin konşimento) ile de ticaret otomatikleştirilebilecektir.
Limanlarda teknolojinin katalizör olarak kullanıldığı birkaç örnek vardır. Limanlarda dijital dönüşümün en güncel örneği Konteyner 42 (Container 42)'dir. Rotterdam limanında Nesnelerin İnterneti Platformu (Internet of Things Platform) tarafından geliştirilen bu aşırı akıllı konteyner, 24 Mayıs 2019 tarihinde 2 yıllık veri toplamak üzere Rotterdam limanından yola çıkmıştır. Bu yolculuk sırasında, bir dizi sensör ve iletişim ekipmanı barındıran konteyner; titreşim, eğim, konum, ses, hava kirliliği, nem ve sıcaklık gibi parametrelerdeki değişiklikleri ölçecektir. Toplanan veriler ile nakliye ve lojistik sırasında karşılaşılan zorluklar hakkında bilgi edinilmesi hedeflenmektedir. Konteyner 42 ayrıca bir konteynerin gemi, tren veya kamyon ile belirli bir yolculuk sırasında ne kadar güç üretebileceğini belirlemek için güneş panelleriyle donatılmıştır.
2017 yılında geliştirilen "Navigate" isimli bir uygulama intermodal bağlantı noktaları, taşıyıcılar ve limanlar hakkında fikir vermekte, dünyadaki 550 liman arasında en verimli açık deniz ve kısa yol bağlantılarına genel bir bakış sunmaktadır. Böylece müşteriler tüm tedarik zincirini hızlıca keşfedip, karşılaştırma yapma ve bağlantılar oluşturma imkânına sahip olmaktadırlar. Ayrıca bu uygulama kalkış ve varış noktalarında göre demiryolu ve iç nakliye seçenekleri de sunmaktadır. Uygulamada bulunan "boş depo planlayıcısı", boş konteynerlerin nerelerde bulunabileceğini de göstermektedir. Tüm bunlara ilaveten liman bölgesinde faaliyet gösteren firmalar hakkında bilgi veren çevrimiçi bir liman kılavuzu içermektedir. Bu uygulama sayesinde örneğin fiyat teklifi almak için firmalarla kolay şekilde iletişime geçilebilmektedir (Port of Rotterdam).
Marport limanı müşterilerine kantar hizmeti, kantar fişi oluşturma ve yazdırabilme, öneri ve şikayet bildirimi, kurumsal bilgilere ulaşma gibi hizmetleri herhangi bir görevliye ihtiyaç duymadan kendi başlarına yapabilmeyi sağlayan özel olarak yazılım içeren kiosk hizmeti sunmuştur. Kiosk projesi ile Marport limanı hem daha hızlı ve kaliteli hizmet sunmakta hem de düşük maliyet faydası elde etmektedir.
Hızlı bir şekilde büyüyen lojistik endüstrisinde gönderilen yüklere eşlik eden belgeler doğru şekilde hazırlanmamakta, eksik beyanlar ve tutarsızlıklar sebebiyle gönderiler yeniden düzenlenmektedir. Dokümantasyon sürecindeki bu aksaklıkların birçoğu fiziksel dokümantasyondan ziyade nesnelerin interneti aracılığıyla veri değişimine odaklanarak giderilebilir.
Yine Rotterdam limanı yapay zeka tabanlı "Pronto" uygulaması geliştirmiştir. Bu uygulamanın içerdiği denizle ilgili tüm veri ve bilgiler gemilerin varış zamanlarının tahmin edilmesi gibi liman operasyonlarının takip edilmesi, yönetilmesi ve gerekli değişikliklerin yapılmasıyla ilgili deniz taşımacılığı firmalarına, acentelere, terminallere ve diğer tedarikçi ve müşterilere fayda sağlamaktadır.
Bu yazılanlar gözönüne alınarak tüm açılardan bakıldığında, Gemiler'inde Limanlar'ında akıllanıyor olduğunu gözlemlememiz şu bilgiler temelinde önemli :
Sanal kaptan ile seyreden gemiler, bakım zamanı geldiğini söyleyen akıllı boyalar, kendi kendine yanaşan ve yükleme boşaltma yapan gemiler ve limanlar. Uzun süredir üzerinde konuşulan bu akıllı liman ve gemi konseptinde son dönemde hızlı gelişmeler var. Kovid-19 salgını sonrası daha da öne çekilen akıllı gemi ve liman teknolojileri için işbirliklerinin sayısı artıyor. Ayrıca tersanelere verilen siparişler de artık akıllı gemi konseptinde.
2025 yılında 1.5 milyar doları bulacağı tahmin edilen, otonom taşımacılık sektöründe özellikle Asya'da bu yönde ciddi çalışmalar yapılmaya başlandı. Çin'in beş yıl içinde otonom taşımacılığı geliştirip uygulayarak bu alanda öncülük edeceği öngörülüyor. Çünkü dünya çapında otonom taşıma teknolojisi ile ilgili yaklaşık 3 bin patent var ve bunların yüzde 96'sı Çin'de kayıtlı.
Çin Deniz Güvenliği İdaresi de temmuz ayında ülkenin kamu tersanesi ile akıllı gemiler ve deniz çevre koruma sektörlerinde işbirliği yapmak üzere bir anlaşma imzaladı. Çin Devlet Gemi İnşa Şirketi (CSSC) ile birlikte çalışarak akıllı gemiler, akıllı bir ulaşım yönetim sistemi ve akıllı denetim ve izleme sistemleri geliştirilecek. İki kurum, yenilenebilir enerji ile çalışan gemiler ile enerji tasarrufu ve çevre koruma cihazlarını araştırmak ve geliştirmek için işbirliği yapacak.
Yang Ming denizcilik firmasının son siparişi olan YM Centennial, YM Capacity ve YM Cooperation, akıllı gemi özelliğine sahip ilk gemileri olacak. Güney Kore'de de Daewoo Gemi İnşa ve Deniz Mühendisliği (DSME) ve Rotterdam Liman Otoritesi, gemiler ile ilgili akıllı teknolojiler geliştirmek için bir anlaşma imzaladı. Önümüzdeki üç yıl içinde otonom operasyonlara odaklanarak dijitalleştirilmiş limanlara uygun akıllı gemilerin nasıl geliştirileceği incelenecek. DSME, temmuz başlarında Busan Liman Başkanlığı ile benzer bir araştırma anlaşması imzalamıştı.
Ülkemiz tarafına baktığımızda da DP World Yarımca'nın otomasyon için ciddi yatırımların altına imza attığı görülmekte. 50 ülkede 78 deniz ve iç saha terminali ile faaliyet gösteren DP World, otomasyon, internete bağlı ekipmanları, yapay zeka ve dataya dayalı yazılımları ile akıllı liman konseptine uzun zamandır yatırım yapıyor. Yarımca terminali en yeni teknolojilerin test edildiği ve uygulandığı bir merkez haline de dönüştü.
DP World'un geliştirmekte olduğu Virgin Hyperloop One teknolojisine dayalı DP Cargospeed sistemleriyle tıbbi malzemeler ve taze gıda maddeleri gibi yüksek öncelikli ve hızlı teslim edilmesi gereken ürünlerin nakliyesinde çok başarılı sonuçlar elde edilecek. Bu proje ile karayolu taşımacılığı fiyatına uçak hızında nakliye hizmeti verme imkanına kavuşulacak. Ayrıca DP World, endüstri mühendisliği alanında uzman bir isim olan SMS Group ile imza attığı ortak girişim kapsamında, Jebel Ali Terminal'de kullanılmak üzere bir yüksek raylı konteyner depolama sistemi de kuruyor. Bu sistemde, dünya genelinde yıllardır standart olarak uygulanan ve konteynerlerin doğrudan üst üste yerleştirilmesine dayalı istifleme yöntemi yerine, her konteyner bağımsız bir rafa yerleştiriliyor. Konteynerlerin 11 katlı bir raf sisteminde depolanıyor olması, klasik bir konteyner terminaline göre yüzde 200 daha yüksek bir kapasite sağlıyor.
Ve yine Ülkemiz tarafında baktığımızda yakın tarihli bir Akıllı Lojistik odağında Akıllı Liman geliştirme çalışması karşımıza çıkıyor:
Bartın Üniversitesi'nde "Akıllı Lojistik" odağında Filyos Projesi konuşuldu
Bartın Üniversitesi'nin ihtisaslaşma çalışmaları kapsamında gerçekleştirdiği toplantıda, Türkiye'nin önde gelen yatırımcılarından Reysaş Lojistik'in yurt içi ve yurt dışı deneyimleri üzerinden Filyos Projesi hakkında görüş alışverişinde bulunuldu.
Bartın Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Orhan Uzun, öğretim üyeleri ile birlikte ODTÜ Teknokent'ten Fatih Al'ın katıldığı çevrimiçi toplantıda, Reysaş Lojistik Yönetim Kurulu Başkanı Durmuş Döven tarafından sektör deneyimleri paylaşıldı. Uluslararası arenada lojistik alanda öncü bir firma ve marka olarak "komple çözüm" hizmeti sunduklarını aktaran Döven, sektördeki hedeflerini sürekli yükselterek yeni teknoloji fırsatlarını değerlendirmeye gayret gösterdiklerini ifade etti.
Döven, Bartın Üniversitesi'nin bölgesel odaklı çalışmalarını ilgiyle takip ettiklerini ve iş birlikteliğini geliştirmek istediklerini kaydederek "Bartın Üniversitesi, Filyos Projesine değer katan bir gayretle çalışmalarını sürdürmektedir. Devam eden çalışmalarla projeye değer katacaklarına yürekten inanmaktayım. Bu noktada Reysaş olarak bizlerde her türlü desteği vermeye ve iş birliğini yapmaya hazırız" ifadelerini kullandı.
"Sinerji oluşturan çalışmalarla tarihi projeye katkı sunacağız"
Türkiye'nin en büyük limanlarından biri olacak dev endüstri bölgesine iş birliği çerçevesinde bilimsel olarak katkı sunmaya gayret gösterdiklerini belirten Bartın Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Orhan Uzun ise "Yeni YÖK felsefesiyle birlikte ortaya konulan vizyonla kalite arayışımızı daha da hızlandırdık. Filyos Limanı Projesi'ne odaklanarak bölgemizin ekonomik aktörleri arasındaki hareketliliği destekleyecek çalışmalar yapmaya devam ediyoruz. Aynı zamanda bölgesel gereksinimleri karşılayan eğitim programlarının geliştirerek, bulunduğu bölgeyi daha iyi bilen öğrenciler ve mezunların istihdamıyla bölge temelli öğrenme süreçlerini hayata geçirdik ve bu yönde çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Hedefimiz, Üniversitemizin ortaya koyduğu organizasyon ve stratejiyle katma değeri yüksek gelişmeler oluşturmak, Ar-Ge ve Ür-Ge faaliyetlerini arttırmak, ürün pazar ile rekabetini güçlendirecek ve uzmanlaşmış bir yapı ile kalkınma hamlemize destek olmaktır. Bu noktada iç ve dış paydaşlarımızla bir araya gelmeyi, iş birliği ve güç birliği yapmayı önemsiyoruz" dedi.
"Dünyada akıllı liman kavramı gelişiyor"
Rektör Uzun, dünyada akıllı liman konseptinin geliştiğinin altını çizerek "Akıllı limanlar; liman, endüstri bölgesi, serbest ticaret bölgesinden oluşan bir ekosistem. Orada üretiliyor ve hemen ürünler sevk ediliyor. Akıllı limanların etrafında gelişecek teknolojiler orta, orta yüksek ve yüksek teknolojiler olabilir.
Filyos Limanı tamamlanmak üzere ve ardından endüstri bölgesi ile önündeki serbest ticaret bölgesi şekillenecek. Dünyadaki örneklerinin üzerinde akıllı bir sistem ve yüksek teknoloji üretecek firmalarla bölgemizin yıldızı yakın zamanda parlayacaktır. Avrupa'ya en yakın mesafede olan Filyos Limanı'nın Karadeniz'de keşfedilen doğalgaz rezerviyle birlikte öneminin daha da arttığını da belirtmek istiyorum. Bu doğrultuda uzun soluklu planlamalar neticesinde oluşturduğumuz misyon ile bölgemize değer katacağımıza inanıyorum" diye konuştu.
"Çalışmalarımızla bölgemize değer katmaya devam edeceğiz"
'Akıllı Liman' odağında gerçekleştirilen toplantının oldukça verimli geçtiğinin de altını çizen Rektör Uzun, "Uzun soluklu planlamalar neticesinde oluşturduğumuz misyon ile bölgemize değer katacağımıza inanıyorum. İç ve dış paydaşlarımızla görüş alışverişi yapmaya ve stratejimizi adım adım ilerletmeye devam ediyoruz. Bu düşüncelerle Reysaş Lojistik Yönetim Kurulu Başkanı Durmuş Döven'e göstermiş olduğu yakın ilgi ve verdiği değerli bilgilerden dolayı teşekkür ediyorum. Ayrıca Yeni YÖK vizyonuyla tüm yükseköğretim kurumlarımızda olduğu gibi bizleri de kalite eksenli yolculuğumuzda daima destekleyen YÖK Başkanımız Sayın M. A. Yekta Saraç'a ve YÖK Yürütme Kurulu üyelerimize şükranlarımı sunuyorum" şeklinde konuştu.
Bu örnek Ülkemizdeki Akıllı Ulaşım/Lojistik/Liman çalışmaları için önemli… Bir küresel örnekle yazımıza devam edelim:
Dünyanın en büyük "insansız limanı" Shanghai'de
Shanghai kentinin güneydoğusunda yer alan Yangshan Derin Su Limanı'nın 4'üncü terminali, dünyanın en büyük tam otomatik terminali ve en kapsamlı terminali olma niteliği taşıyor.
Shanghai'deki Yangshan Derin Su Limanı, Çin'in küçük bir ada üzerinde inşa ettiği ilk liman olduğu gibi, dünyanın en büyük tam otomatik limanı.
Shanghai kentinin güneydoğusunda yer alan Yangshan Derin Su Limanı'nın 4'üncü terminali, dünyanın en büyük tam otomatik terminali ve en kapsamlı terminali olma niteliği taşıyor.
Limana bakılınca, 3-4 katlı bir bina yüksekliğinde büyük ve rengârenk konteynerler görülüyor. Kırmızı-beyaz raylardaki kızaklı vinçlerin arasında mavi ve sarı renklerde çok sayıda otomatik araç, yoğun ve düzenli şekilde kargo taşıyor.
Yangshan Limanı 4. Terminali Projesi'nin başındaki isim Zhang Bing, otomatik araçların zemine gömülmüş 63 binden fazla manyetik çivi tarafından net olarak konumlandırıldığını ifade etti. İki aracın, aralarındaki mesafe 1 metrenin altına düşünce otomatik olarak durduğuna işaret eden Zhang, görevli sürücülerin ise sadece ofis içindeki kumanda panelinden vinçleri kontrol ettiğini dile getirdi.
Raylar üzerindeki kızaklı vinçlerin kontrol edilmesinin, limanın verimliliğini belirgin biçimde artırdığının altını çizen Zhang Bing, sözlerine şöyle devam etti:
"Otomatik sistem, dengeli bir işleyiş sağlayabiliyor. Sistem, tüm limandaki verimliliğin artırılması için de kritik bir önem taşıyor. Dolayısıyla geleneksel limanların yerini alması muhtemel."
Shanghai Zhenhua Ağır Sanayi Şirketi tarafından geliştirilen otomatik rehberli taşıyıcı araçlar, Yangshan Limanı'nın 4. Terminali'nin imalat idaresi sistemindeki önemli bir kısmı oluşturuyor.
Limanda kullanılan otomatik sistem sayesinde, konteynerlerin yüklenmesi ve boşaltılmasını, yatay şekilde taşınmasını ve birleştirilmesini içeren süreçte tam otomatik işleyiş gerçekleştirilmiş oldu.
Yangshan Limanı 4. Terminal Ekipman Teknoloji Kontrolü Sistemi Direktörü Yu Jun, şu an limanda 130'dan fazla otomatik taşıyıcı aracın kullanıldığını söyledi.
Simülasyon ortamında, limanda aynı anda 200 aracın çalıştırılabildiğini belirten Yu Jun, bu gelişmenin hem bu alandaki tekelin kırıldığını hem de Çin'in bu teknolojide öncü olduğunu gösterdiğine dikkat çekti.
Tam otomatik liman, personelin çalışma ortamını iyileştirmenin yanı sıra, işletme maliyetlerini de düşürdü.
Yangshan Limanı'nın sahibi Shanghai Liman Grubu Başkanı Chen Xuyuan, şirketin akıllı, yeşil, teknolojik ve verimli bir liman inşa etmeyi amaçladığını belirtti. Chen Xuyuan şunları söyledi:
"Teknolojik liman geliştirme ilkesi doğrultusunda ulusal düzeyde bir liman teknolojileri merkezi kurduk. Bununla birlikte, üç yıllık bir plan uygulanırken yeşil bir liman inşa ediliyor. Geçtiğimiz on yılda, Shanghai Limanı büyük başarılar elde etti. Enerji tüketiminin yıllık ortalama düşüşü yüzde 5 civarında."
Çin'de uygulanan reformların Shanghai Liman Grubu'na enerji katarak grubun rekabet gücünü artırdığına dikkat çeken Chen Xuyuan, dışa açılma politikası sayesinde grubun Çin'de borsaya açılan ilk liman şirketi, yabancı yatırım alan ilk liman şirketi ve şirket personeline hisse dağıtan ilk liman şirketi olduğunu vurguladı.
Chen, grubun önümüzdeki yıllarda da dışa açılma politikasını izlemeye devam ederek kaliteli gelişme sağlayacağını belirtti.
Yangshan Limanı 4. Terminali'nin resmen hizmete girmesinden sonra, Shanghai Limanı'nın yıllık konteyner kapasitesi 40 milyon TEU'yu buldu.
ABD'deki tüm limanların toplam yıllık kapasitesine denk gelen bu miktar, küresel limanların yıllık kapasitesinin de onda birine tekabül ediyor.
Shanghai Limanı Grubu'nun gelecekteki gelişme planlarına da değinen Chen Xuyuan, grubun akıllı teknolojileri uygulamayı sürdürerek limanda robot kullanımını artıracağını ifade etti. Chen, yeşil kalkınmayı gerçekleştirmek için limanın yıllık kapasitesini artırarak enerji tüketimini daha da düşüreceklerini sözlerine ekledi.
Tüm bu Ulusal ve Küresel çalışmalar Akıllı Liman geliştirme ve uygulamada geleceğe yönelik gözardı edilemeyecek çalışmalar…ancak Akıllı Liman dediğimiz zaman işin bir başka boyutu farklı bir başlıkta şu şekilde karşımıza geliyor Akıllı Konteynerler…
Günümüzde internetin yaygın kullanımı, bilgiye hızlı erişim ve insanların bu konudaki beklentileri lojistik sektörünün yeteneklerinin de geliştirmesine destek olmaktadır. Lojistik sektörünün önemli bir elemanı olan konteynerler de bu noktada payını almaktadırlar. Bilişim teknolojileri ile desteklenen ve akıllı olarak tanımlanan yeni konteynerler, en güvenilir taşımaya olanak tanımalarından dolayı, ürününü konteyner ile taşıyan ve özellikle ihracat yapan firmaların oldukça ilgisini çekmektedir. Bu ilginin sebebi ürünlerinin çok daha güvenli, daha hasarsız taşınması, eş zamanlı izlenebilmesi ve bilgilerin otomasyon üzerinden güncellenebilmesidir.
Yazının bu bölümünde konteyner güvenliği için en son geliştirilen dördüncü seviye teknoloji olan akıllı konteynerler diğer bir ifadeyle e-konteynerler üzerinde durulacak e-konteynerlerin çalışma prensibi ve dünyada yeni yeni kullanılan, Türkiye'de ise gelecek yıllarda kullanılması planlanan bu teknolojiye sektörün bakış açısı aktarılmaya çalışılacaktır.
Konteyner Güvenliğinde Kullanılan Teknolojiler: Genel anlamda, konteyner güvenliğinin sağlanması için dört seviye teknoloji kullanılmaktadır.
• İlk seviye; sadece konteyner kapısına yerleştirilen elektronik mühürlerdir (e-mühür).
• İkinci seviye; kapılarda elektronik mühürlerin yanında GPS fonksiyonun da kullanılmasıdır.
• Üçüncü seviye; x-ray cihazı ile konteynerin dışarıdan taranma teknolojisidir. Bir X-Ray cihazı ile X ışını
göndererek içerisinde zararlı madde olup olmadığının incelenmesi ile konteyner dışarıdan taranmaktadır. Kimyasal taşıyıcı konteynerler ve ihbarlı konteynerler X-ray ile taranmaktadır. Küresel ticarette güvenliğin sağlanması amacıyla yakın dönemde tüm konteynerlerin X-ray kontrolünden geçmesi gündemdedir.
Yeni yıl itibariyle, Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü'nün olurları ve Bölge Müdürlüğünün yazıları dahilinde Safiport Derince Liman'ında da X-Ray hızlı tarama izni alınmış ve faaliyete geçmiştir.
• Dördüncü seviye ise; akıllı konteynerlerdir.
Dördüncü seviye olarak tanımlanan akıllı konteyner teknolojisinde konteynerlerin içeriği, rotası, hareketi gibi unsurlar, gerçek zamanlı veya gerçek zamana çok yakın olarak yetkililer tarafından sürekli kontrol edilmektedir. Akıllı konteyner teknolojilerin uluslararası konteyner taşıma zincirine getireceği birçok faydanın olacağı düşünülmektedir.
Fakat teknolojinin yeni ve sistemin karmaşık olması sebebi ile bugün için olumsuz tarafları da mevcuttur.
Akıllı Konteyner(E-Konteyner): RFID, GPS, UMTS, wireless sensörler gibi teknolojiler bir konteyner içerisinde kullanılırsa, bu durum o konteyneri akıllı konteynere dönüştürmektedir. Dolayısıyla bu konteynerler lojistik sektörünün akıllı bir girdisi olarak ele alınmaktadır. Wycisk ve arkadaşlarının karma bir entegre lojistik sistemde akıllı parça olarak tanımladıkları bu konteynerler süreç bilgisine ulaşmaya olanak tanımaktadır. Karar alma ve kararı uygulamakta önemli bir araç olan akıllı konteyner teknolojisi; konteynerin sisteme tanımlanmasında RFID, konteyner lokasyon takibinde GPS, konteyner içi istenen standartların korunmasında sensör ağları ve otomatik karar verme sürecinde de aktif rol alan yazılımlar kullanmaktadır.
Akıllı konteynerların en önemli iki kullanım amacı konteyner güvenliğini artırmak ve taşınan ürünleri monitörize edilebilmektir. Akıllı konteynerleri normal konteynerlerden ayıran iki temel özellik bulunmaktadır. Birincisi normal konteynerlere göre daha fazla bilgi sunmalarıdır. İlave olarak konteyner içi sıcaklık, konteyner içindeki malzeme durumu, taşıma koşulları gibi ürüne ait bilgiler tutulabilmektedir. İkinci özellik ise bu bilgilerin otomasyona bağlı olması ve otomasyon üzerinden güncellenebilmesidir. İlk özellik ile gerçek zamanlı bilgi sağlanabilmektedir. Örneğin bugün kullanılan terminal operasyonları yazılımları ile konteynerin hangi limana saat kaçta girdiği bilgisini elde edebilen tesisler, artık konteynerin liman içinde hangi noktada, hangi hava koşullarında bulunduğunu konteynerin kendisinden alabilmekte ve yazılım sayesinde akıllı konteynerlerin ikinci özelliği olarak bu veriler online olarak takip edilip güncellenebilmektedir.
Akıllı Konteyner için Ülkemiz'de geliştirilen iki örnek proje:
1. Konteyner Kimlik Okuma Projesi
Projenin Amacı
* Sahaya indirilen yada yüklenen konteynerlerin daha hızlı şekilde ve mevcut iş akışları aksatmayacak şekilde otomatik olarak 4 farklı kesitinden resminin alınması ve konteyner kimlik bilgisinin okunarak merkeze iletilmesi
* Konteyner üzerinde bulunan TS1359 EN ISO6346 standartlarına uygun olan aşağıdaki bilgilerin okunması:
* Konteyner üretici kodu
* Kategorisi
* Seri numarası
* Kontrol kodu
* Brüt Ağırlığı
* Net Ağırlığı
* Sahaya giren yada çıkan konteynerlerin 4 farklı kesitten resimlerinin alınması; sağ yan, sol yan, üst ve arka kesit.
Sistem Bileşenleri
* 2 farklı bileşenden oluşmaktadır;
* Konteyner arka kesit okuma sistemi ve kimlik bilgileri okuma sistemi
* Konteyner sağ, sol ve üst kesit çıkarılması
Projenin Bileşenleri
* Konteyner Arka Tespit Ünitesi
* Görüntüleme Algılayıcı
* Derinlik Algılayıcısı
* Gece Aydınlatması
* Ortam Işık Algılayıcısı
* İşlemcilerden oluşmaktadır.
Derinlik algılayıcısı tarafından üretilen 2 boyutlu derinlik bilgisi matrisi işlenerek, konteyner tespiti yapılacak ve görüntüleme algılayıcı tarafından fotoğrafı çekilmektedir. Ortam ışık algılayıcısı bilgisi kullanılarak görüntüleme algılayıcısı ve lens ayarları ortam koşullarına göre ayarlanmaktadır.
Gece aydınlatması konteyner reflektif katsayısına göre dalgaboyu seçilmektedir. Alınan görüntü, derin öğrenme yöntemleri kullanılarak işlenecek ve kimlik bilgileri çıkarılmaktadır.
* Konteyner Kesit Resimleri
* 2D yada 1D lazer algılayıcı
* Makina Öğrenme Tabanlı Alan yada çizgi taramalı görüntü algılayıcı
* Tetik kartı
* Görüntü sayısallaştırıcı
* Aydınlatma Ünitesi
* Ortam Işık Algılayıcı
Lazer algılayıcı ile araç tespiti yapılıp, görüntü algılayıcılar tarafından her bir kesit için ardışık olarak fotoğraf kareleri çekilmektedir. Çekilen fotoğraflar imge çakıştırma yöntemi ile birleştirilmektedir. Aydınlatma ünitesi ve ortam ışık algılayıcısı kullanılarak en optimum fotoğraf alınmaktadır.
2. Konteyner Takip Projesi
Mahrek Teknoloji A.Ş.'nin yürüttüğü ‘Konteyner takip projesi' Türkiye sınırlarından transit geçiş yapan konteyner'ların ülke içinde seyahat ettikleri süre boyunca tanımlanan ihlaller yapıldığı durumlarda izleme merkezine alarm ve uyarılar şeklinde bildirimlerin yapılması suretiyle takip edilmesini kapsayan; donanım ve yazılım bileşenlerinden oluşan bir projedir. Donanım ve yazılım tamamen yerli olarak üretilmiştir.
Konteyner Takip Cihazı, temel takip fonksiyonlarına sahip mobil terminal bir cihazdır.
Konteyner takip uygulamalarında kullanılmak üzere uluslarası standartlarda geliştirilmiştir. Konteyner Takip Cihazı, GPS uyduları aracılığı ile aracın konum bilgisini belirler. Konum bilgisi ve konteynere özel bilgiler GSM altyapısı üzerinden merkezi sunucuya iletilir.
Cihaz tarafından hali hazırda üretilmekte olan alarmlar; GNSS sinyalinin kesilmesi, şarj seviyesinin belirli bir yüzdenin altına düşmesi, yerinden oynama, kapatılma ve takılma/sökülme alarmlarıdır. Cihaz ayrıca konteyner'a ülke girişinde tanımlanan güzergâh yolu boyunca 45 dereceden fazla açı ile güzergahtan sapma durumunda da alarm üretmekte ve sunucuya göndermektedir.
Enerji beslemesi olmayan cihaz, konteyner, dorse vb. ekipmanların olumsuz dış ortam koşullarında anlık takibin kesintisiz olarak yapılmasını mümkün kılar.Zorlu çevre koşullarına uyum sağlayabilen, IP6K9K standardına sahip cihaz, enerji beslemesi ve montaj gerektirmeyen 4 adet güçlü mıknatıs sayesinde araca kolayca yerleştirilebilir. Cihaz yerinden oynatıldığında ya da yerinden çıkartılmaya çalışıldığında ilgili alarmları üretir.
Cihaz üzerinde bulunan OLED ekran sayesinde cihazın GSM sinyal durumu, GPS uydu bağlantı durumu, sunucuya bağlantı durumları, cihaz pilinin şarj seviyesi, montaj durumu (takıldı/söküldü) ve cihaz aktivasyon durumları izlenebilir.
Konteyner Takip Sistemi Yazılım Genel Özellikleri
• Harita fonksiyonu ile yazılımda kayıtlı olan tüm araçların anlık olarak takip edilebilmesi
• Araçların geçmiş rotasını hareketli veya hareketsiz olarak izleme
• Detaylı raporların alınabilmesi
• Cihaz stok yönetimi
• Kullanıcı, alarm, cihaz programlama, araç/sürücü, grup yönetimi vb
• Haritaya bina, bölge vb ekleme
• Ekranı farklı sayılara bölerek takip yapabilme
• Mesafe ölçümü
• Harita üzerinde çeşitli kriterler ile arama yapabilme
• Alarm bildirimi alma
• Elektronik form ile yazılım üzerinden haberleşme
• Dış sistemler ile entegrasyon sağlama ve haberleşme
SONUÇ
Akıllı limanların doğuş yeri olarak Avrupa ülkeleri öne çıkmaktadır. Bu durumun en büyük sebebi ise akıllı kentlerin ve Endüstri 4.0 ismiyle bilinen sanayi sektörünün dijital dönüşümüne Avrupa'nın öncülük etmesidir. Şehirlerin akıllı hale gelmesi ve sanayinin dijital dönüşüm geçirmesiyle tedarik zincirinin bir parçası olan limanlar da dönüşüme ihtiyaç duymuştur. Bu değişim en belirgin olarak Avrupa'nın en büyük üç limanı olan Rotterdam (Hollanda), Antwerp (Belçika) ve Hamburg (Almanya) limanlarında görülmektedir. Akıllı liman kavramı güncel bir kavram olmasına rağmen dünyanın önde gelen limanları tarafından yüksek oranda kabul görmüştür. Rekabetin hızla arttığı bir dünyada firmalar hem müşteri memnuniyetlerini yükseltmek hem de maliyetlerini düşürmek istemektedirler. Uluslararası ticaretin hızla gelişmesiyle birlikte firmalar arasındaki rekabet uluslararası boyutta gerçekleşmeye başlamıştır. Firmaların, uluslararası rekabette öne geçmesini sağlayacak etmenlerden biri de lojistik hizmetlerin daha az maliyetli ve müşteri memnuniyetinisağlayacak şekilde sağlanmasıdır.
Uluslararası ticaretin önemli bir kısmının deniz yoluyla yapıldığı dikkate alındığında ise limanların önemi ortaya çıkmaktadır. Bunun sonucu olarak lojistik yönetiminin önemli bir parçası olan limanlarda da dijital dönüşüme yönelmişlerdir.
Bu dijital dönüşüm sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde insana ve çevreye duyarlı bir şekilde operasyonel süreçleri daha verimli ve daha az maliyetli hale getirecek yegane çözümler bütünüdür.
* Sadece Türkiye Genelinde;
* 26 adet konteyner limanı
* 1134 adet antrepo bulunmaktadır.
* Türkiye GSYH içerisinde Lojistiğin payı %11-13, bu payın içerisinde %50'si taşımacılığa ait olduğu bilinmektedir.
Bu sayıları baz aldığımızda Ülkemizde Akıllı Lojistik/Liman kapsamında daha alınması gereken çok yol olduğu gerçeğini de gözönünde bulundurmamız gerektiğini de unutmamalıyız….
Sevgi ve Sağlıkla kalın...
ncmozdmr
KAYNAKLAR
• dpworldyarimca com/tr/medya/medya/gemiler-de-limanlar-da-akillaniyor
• dpworldyarimca com/tr/medya/blog/gelecegin-limanlari-dort-kelime-ile-tanimlaniyor
• safiport derince instagram sayfası
• habergazetesi com tr/haber/5840384/bartin-universitesinde-akilli-lojistik-odaginda-filyos-projesi-konusuldu
• virahaber com/dunyanin-en-buyuk-insansiz-limani-shanghaide-50000h htm 18 Eylül 2018
• ISSD
• Mahrek
• kocaelioncu com/akilli-limanlar-insansiz-gemilershipping-40-makale,991.html -Akıllı Limanlar, İnsansız Gemiler..SHIPPING 4.0,Dr.Necmi Özdemir, 6 Mayıs 2017
• deloitte.com/tr/tr/pages/technology-media-and telecommunications/articles/internet-of-things-iot-in-shipping-industry html Akıllı taşımacılık: Ulaşım ve lojistik sektöründe Nesnelerin Interneti fırsatları
• teyitorg/dosya-turkiyedeki-22-buyuk-limanin-sahipleri-kimler
• Hamburg Event – Summary – 5G Mobile Network Architecture (5g-monarch eu)
• YILMAZ F, ÖNAÇAN M: "Otonom GemiTeknoloijsine Dair Gelişmelerle Türk Denizcilik ve Gemi İnşa Sektörüne EtkileriÜzerne Nitel Bir Araştırma" Dokuz Eylül Ünverstesi,Denzcilik FakültesiDergs. 2019; 11(1): 57-86.
• BALIK İ, AYDIN Z, BİTİKTAŞ F: "Limanlarda Dijtalleşme: Çevrim İçi Medyadan Yansımalar" IV. Ulusal LmanKongres "Küresel Eğlmler-Yerel Stratejler" 7-8 Kasım 2019 – İzmr [4] BALIK İ, AYDIN Z, BİTİKTAŞ F: "LimanlardaDjtalleşme: Çevrm İç Medyadan Yansımalar" IV. Ulusal LmanKongres "Küresel Eğlmler-Yerel Stratejler" 7-8 Kasım 2019 – İzmir
• Avrupa Bölgesel Kalkına Fonu (2015). Akıllı liman konseptine yönelik eylem planı, www medmaritimeprojectseu, Erişim tarihi: 27.01.2021
• (PDF) ROTTERDAM, ANTWERP VE HAMBURG LİMANLARININ AKILLI LİMAN BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ (researchgatenet)
• ulk2019 deued.tr/wp-content/uploads/2019/10/01.pdf
• Tuna, O. (2016). 9 trilyon dolarlık sektör dijitalleşmenin dışında kalmamalı! yesillojistikcilercom/yazarlar/prof-drokan-tuna/9-trilyon-dolarlik-sektor-dijitallesmenin-disindakalmamali/10 Erişim: 26.01.2021
• Çetin, Ç. K. (2012). Limanlarda örgütsel değişim ve değer zinciri sistemlerinde etkililik analizi. Yayınlanmış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi
• Bitiktaş, F., Akyar, D., A., Koç Tekin, E. ve Çelik, M., S., (2018). Deniz Taşımacılığında Akıllı Konteyner Teknolojisi: Türkiye'deki Uygulamalara Yönelik Bir Araştırma. 1 st International Conference on IntelligentTransportation Systems-BANUICTS'18. Balikesir.
• Self Service Smart Solutions (2018). KioskInnova çözümleri ile Marport müşterileri de zamandan kazanıyor selfservicesmartsolutionscom/haberler/selfservice/marport-kiosklar-ile-musterilere-zaman-kazandiriyor/, Erişim Tarihi: 26.01.2021
• Dergipark org tr/tr/pub/beykozad/issue/56034/757664
• Port of Rotterdam (2019c). Blockchainoffersopportunitiesforcooperation in network thatlackstrust www portofrotterdam com/en/news-and-press-releases/blockchain-offers-opportunities-for-cooperation-in-network-that-lacks-trust, Erişim Tarihi: 25.01.2021
• Lojistikcilerinsesi biz/2017/11/08/limanlarda-dijitallesmeye-agirlik-verilmesi-ve-akilli-liman-yapilanmasinin-onemine-dikkat-cekti/
• Beykoz Akademi Dergisi, 2020; 8(1), 305-320
AKILLI LİMAN DÖNÜŞÜMÜNDE ZORLUKLARIN YORUMLAYICI YAPISAL MODELLEME İLE DEĞERLENDİRİLMESİ
• AKGÜL, E. Fırat ve Hüseyin GENÇER (2017), Akıllı Liman: Fırsatlar, Tehditler, III. Ulusal Liman Kongresi, 2-3 Kasım, İzmir.
Dipnot: Atölye çalışmalarımıza devam ediyoruz. Yeni mezunumuz Ersin Levent'e teşekkürler…
Katkıları için Hüsnü Baysal'a teşekkür ederiz.
Yasal Uyarı : Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Gün Medya Grubuna aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısı/haberin bir bölümü, alıntılanan habere aktif link verilerek kullanılabilir. Ayrıntılar için lütfen tıklayınız.
MV