Merhaba Sevgili Okurlar, yeni bir 'Kütüphane Köşesi' yazımızla sizlerin karşısındayız. Bireyler arası karşılaşmalar sırasında gözlemlenebilen davranış türleri sınırsız sayıdadır. En yalın sınıflandırma biçimi, sözlü ve sözlü olmayan şeklinde olabilir. Günlük etkileşimlerimizin çoğu sözlü ifade/konuşma biçiminde gerçekleşmektedir. Çünkü insanlık doğası gereği söylediklerine ve yaptıklarına bir anlam yüklemek amacındadır. 

 

İnsan ve dil birbirinden ayrı düşünülmesi mümkün olmayan iki ayrı unsurdur. Çünkü birinin varlığı diğerini gerektirmektedir. İnsanlar arasında iletişimi sağlayan bir araç olarak dil karşımıza çıkmaktadır. Bilimsel tabiriyle bir kod yani bir göstergeler sistemidir. Bu sistemin birinci görevi iletişimdir. Bizde bu yazımızda birçok araştırmaya kaynak olmuş iletişim eğitiminde önemli bir yer edinen Ünsal Oskay'ın "İletişimin ABC'si" adlı eserini inceleyeceğiz. 

 

Ünsal Oskay'ın "İletişimin ABC'si" adlı eser İstanbul, DER Yayınları tarafından basılmıştır. Toplam 148 sayfa olan eser iletişim konusunu aynı düzlemde ele alan çalışmalardan sade bir üsluba ve örneklerle zenginleştirilmiş bir içeriğe sahiptir. Eser, giriş ve sonuç kısmı hariç beş bölümden oluşmaktadır. 

 

Eserin içeriğine, bölümlerine ve dikkatimizi çeken alt başlıklarına kısaca değinecek olursak, kitabın Giriş bölümünde insan, kültür ve iletişim arasındaki ilişkiye değinilmektedir. Yazar, iletişimin insan ilişkilerinde "maya" görevi gördüğünü ve iletişimin bu yönüyle varlığı sürdürme biçimi olduğunu savunmaktadır. Yazar bu bölümde daha çok günlük yaşam pratiklerini dil ve kültür bağlamında değerlendirerek bu iki unsurun ilişkisini ortaya koymaktadır. Oskay'a göre dil ve hayat iç içedir ve fakat insan hem dilin kapsamı hem de dili kullananın yeteneği/potansiyeli ölçütünde hayata katılabilmektedir. Dil, kültürün mayası ve insanın varlığını kültürel kodlarla sürdürme biçimlerinden biri olduğundan, oluşturulan yapay dil, yapay bir mayalanma ve yapay bir kültür inşa etmektedir. İletişim tüm dünyayı kapsar ve kültürü mayalayarak üretiminde başat rol oynar. Daha sonra tekrar mayalamak için yayar. Oskay'a göre buradaki süreç iletişimin değişmeyen döngüsel hareketidir.

 

Oskay, İletişim Nedir, Nasıl İşler adlı birinci bölümde iletişim kelimesinin kökenine ve ne anlama geldiğine değinmektedir. Semantik ve etimolojik olarak kelimenin kökeni hakkında bilgi verdikten sonra iletişim olgusuna yönelik teknik detaylara değinmektedir. Kaynak, kişi ya da kurumsal yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Oskay'ın burada iletişim ve süreçlerini ve kaynak-ileti-hedef gibi temel kavramlarını olabildiğince basit düzeyde açıkladığı görülmektedir. Oskay'ın açıklamaları günlük yaşam pratiklerimizin iletişim bağlamında nasıl oluştuğunu açıklamaktadır. Algının nasıl oluştuğu ve sonrasında düşünce ve eylemi nasıl etkilediğini açıklamaktadır.

 

İletişimde Etkinlik adlı ikinci bölümde iletişimde etkin olmak için bazı yöntemler belirlemek ona göre hareket etmek gerektiğini belirten Oskay, iletişimin ilk amacının ikna olduğunu belirtmektedir. İkna edebilmek için de iletişim süreçleri üzerinde çalışma, ileti tekrarı ve hedef kitleyi bilme önemli yer tutmaktadır. Etkinin büyütülmesi ve başarının sağlanmasına bu aşamaları doğru yapmaya bağlıdır.

 

Oskay, İletişim Sürecine İlişkin Temel Araştırmalar ve Bulguları başlıklı üçüncü bölümde düşünce, duygu, tutum ve hareketlerimizi belirlememizde algılarımızın öneminin son derece büyük olduğunu altını çizmektedir. Her insanın bir dünya algısı vardır ve algılarımız iletişim sürecinde etkindir. Algılarımızın oluşmasını sağlayan ise içinde yaşadığımız ortamlardır. Algı oluştururken ana uyaran ve ihtiyaç eşiği önemlidir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta doygunluğun aşılmamasıdır. Algı oluşturmada iletişimin rolüne dikkat çeken yazar, bu alanda faaliyet gösterenlerin sanat üzerine ciddi birikimlerinin olmasının zorunlu olduğunu belirtmektedir. Oskay'a göre iletişim, tarihi kapsar. Diğer yandan iletişim yaşanır ve üretilir. Dolayısıyla, iletişim kültürün bir yüzünü, bir yönünü, bir parçasını oluşturur ve dil üzerinden varlığını sürdürür. İletişimi anlamak için tarihsel süreci, kültürü ve dili iyi bilmek gerekir.

 

Oskay, Kitle İletişiminde Alımlama Aşamasına İlişkin Araştırmalar başlıklı dördüncü bölümde "ilgi" kavramına ayrı bir yer açmaktadır. Buna göre kitle iletişiminde hedefin ilgisine yönelik yapılan çalışmalar başarılı olacaktır. İlgiyi sağlamak için de ön uyarıcı ya da çarpıcı belirtken uyarıcı yöntemler uygulanmaktadır. Diğer taraftan bu ilgi sağlanırken günlük hayattan uzaklaşmak isteyen insanlara yönelik yayınlar yapılmaktadır. Yapay gündem veya herhangi bir derinliği olmayan eğlendirici yayınların amacı budur.  İlgiyi arttırıcı propaganda çalışmalarının dışında kampanya ve promosyon çalışmaları da etkili olmaktadır.

 

Kitabın son bölümü, Hayatın Değişmesi ve İletişim başlıklı beşinci bölüm iletişim olgusuna tarihsel açıdan değerlendirilmektedir. Tarihsel süreçte iletişimi değiştiren, dönüştüren ya da etkisini arttıran en etkin şeyin teknolojik gelişmeler olduğunu görülmektedir. Teknolojiyle birlikte değişen diğer önemli şey ise iletişimin hızıdır. Modernite ile başlayan değişimi belirli dönemlere ayırabilmek mümkündür. Bu süreçte felsefi, siyasi, ekonomik sistemler/kabuller/doktrinler kadar bilimsel yaklaşımlar ve toplumsal yapılar da değişmiş, kent kültürü ortaya çıkmış, kentleşmeyle birlikte kitle kültürü oluşmuştur. Dolayısıyla, kitleleri bilgilendirmek veya yönlendirmek için de iletişimin ve kitle iletişim araçlarının rolü artmıştır. Tüm bu tarihsel arka planı ele aldığımızda iletişim için teknoloji baskın etkendir. Bu dönemde bilgi üretimi ve yayımı hayati derecede artmıştır. Birkaç asır süren bu değişim döneminde elde edilen fikirler, kazanımlar, kaybedilenler ya da yanılsamalar doğrudan bugünümüzü etkilemektedir. Yazar, bu süreçteki en önemli değişimin 19. yüzyılda gerçekleşen yaşam anlayışı olduğunu savunmaktadır. Bu yüzyıldan itibaren hem dünyayı anlama hem de yaşama biçimi tümüyle değişmiştir.

 

"İletişimin ABC'si" adlı eseri bir bütün olarak incelendiğimizde, her ne kadar iletişim olgusuna giriş mahiyeti taşısa da yöntem ve içerik olarak eserin çok daha fazlasını içerdiği görülmektedir. Bu bağlamda iletişim ve bileşenlerini içeren temel kavramlar üzerinde durulmaktadır. İletişim kavramı semantik ve etimolojik açıdan ele aldıktan sonra işleyişi ve işlevi değerlendirilmiştir. Metin içinde iletişimcilerin taşıması gereken özellikler ve nedenleri gerekçelendirilmiş hâlde yer almaktadır. Bu bağlamda öncelikle iletişim, anlamak, anlamlandırmak ve anlatmak için kullanılmalıdır. İletişimci ise bu kavramların arasındaki bağlantıyı insanca kurarak ortaya çıkan ürünün insana faydalı olacak şekilde oluşması için çalışan bir görev üstlenmelidir. Oskay, eserinde iletişimin stratejisini ortaya koyarak iletişimcinin nasıl hareket etmesi gerektiğinin ve bu hareket sırasında neleri dikkate almasının faydalı olacağını belirtmektedir. Kitabın sonundaki "açıklamalı kaynakça", Ünsal Oskay'ın yılların deneyimini yansıtmış olduğu ve alanla ilgili faaliyette bulunacak kişilere yol gösterecek içeriğe sahip. Genel olarak kitap iletişime yönelik bir giriş kitabı olarak değerlendirilmelidir. Bu yönüyle her kesime katkı sunmaya yönelik olduğu söylenebilir. Diğer yandan iletişim olgusunun kültür bağlamında ne anlama geldiğine yönelik değerlendirmeler dikkate alınmalıdır. Ek olarak ilave etmek isterim iletişim güçtür, iletişimi etkili kullanabilenler, kendilerinin dünya deneyimlerini ve dünyanın onlar üzerindeki deneyimlerini değiştirebilirler.

 

Bu vesile ile yeni yılınızı en içten dileklerimle kutlar, 2023 yılının size ve tüm sevdiklerinize sağlık, mutluluk, neşe, başarı, sevgi ve huzur getirmesini dilerim.