Fleur Fransızca "çiçek", Lis(Lys) de "zambak" demektir. Zambak çiçeğinin hristiyan sembolizminde (Haça benzediği ve 3 yapraklı teslis olduğu için) ve mitolojide Heracles'in Hera'nın memesinden süt emerken yere dökülen damlanın beyaz zambak  kullanımı yaygındır.

Avrupa’dan Amerika’ya birbirinden çok farklı coğrafyalarda yer alan bu güzel yerlerin bir ortak noktası var. İlk cümlemde de bahsettiğim çiçek figürü: Fleur-de-lis. Fransızca olan bu kelimenin tam çevirisi ‘zambak çiçeği’ veya ‘süsen’dir. Zambak Çiçeği’nin yaygın kullanımına belki de en güzel örnekler Bosna Hersek’in eski bayrağı, Rönesans İtalyası’nın en önemli şehir devletlerinden birisi olan Floransa’nın arması ve hatta Amerika’da NFL’de (Ulusal Futbol Ligi) mücadele etmekte olan New Orlians Saints takımının logosu olabilir.

Mimaride de süsleme motifi olarak Bizans dahil sıklıkla kullanılır. Örneğin Ayasofya'nın bahçesindeki 2.Ayasofya kalıntılarının arasında üzerinde zambak süslemesi olan parçaları görmek mümkündür.

Zambak- en güzel çiçek ve birçok erdemin  sembolüdür. Farklı ulusların kültüründe zambak şunları sembolize eder:

Bu çiçek tüm dünyada sevilir. Zambak, adını eski kelt dilinde "beyazlık" ("beyaz-beyaz") anlamına gelen "li-li"den aldığı düşünülmektedir. Zambak, eski Mısırlılar tarafından hiyerogliflerde tasvir edilmiştir, orada umudu ve özgürlüğü eski Yahudilerde bu çiçek çok sevilir ve iffet sembolüymüş. 

Roma İmparatorluğu'nda zambak tasviri paraları süslermiş ve bu çiçeklerden yapılan taçlar yeni evlenenlerin başına mutlaka yerleştirilmiş. 

Fransızlar için zambağın tarihsel bir önemi vardır. O kraliyet gücünün amblemiydi, Fransa'ya ise zambak krallığı denirmiş.  

Katolik dünyasında, İsa genellikle azizlere zambak verirken tasvir edilmektedir, bu durumda bu çiçek  şefkati sembolize eder. 

Hıristiyanlıkta, zambak saflığı  ve masumiyeti temsil eder; Meryem Ana'nın sembolüdür. Efsaneye göre, Başmelek Cebrail elinde bir beyaz zambak ile Müjde gününde Meryem'e göründü.  

Eski Rusya'da, beyaz zambak iffet ve saflık sembolü olarak kabul edilirmiş. Barış sembolü olarak da değer verilmiş. 

Beyaz zambak saflık, iffet, uyum, asillik anlamına gelir. “ahlak için!” Uluslararası  Toplumsal  Hareketin sembolü olarak zambak bu anlamları ifade eder.
       
Amerikan futbolu takımını – temsil ettiğine inanılan bu çiçeğin hikayesi nedir? Nasıl oluyor da bu farklılıkları aynı sembol temsil edebiliyor?

Bunu anlayabilmek için sanırım ilk olarak Fleur-de-Lis’in nerede, ne zaman ve ne amaçla kullanıldığına bakmamız gerekiyor. Zambak çiçeği zaman içerisinde birçok kez kullanılmış olsa da tarih sahnesine Frankların ilk kralı I. Clovis ile çıkmıştır. Rivayete göre Clovis M.S. 496 yılında vaftiz edildiği sırada Meryem Ana tarafından cennetten kendisine zambaklar gönderilmiştir. Yine aynı anlatıya göre cennetten gönderilen zambaklar Clovis’in armasında bulunan hilallerle ‘mucizevi’ bir şekilde yer değiştirmiştir. Tabii ki böyle mucizevi bir olayın ardından zambak çiçeği ya da diğer adıyla fleur-de-lis de doğal olarak daha ‘kutsal’ bir kimliğe bürünmüştür.

Fleur-de-lis her ne kadar Fransızlar tarafından benimsenmiş olsa da Avrupa sınırları içinde uzun süre boyunca kullanıldığı için Frenk devletlerinin sınırlarını da aşmış ve başka hanedanlar tarafından da kullanılmıştır. Bunun en çarpıcı örneği de Floransa olacaktır. Floransa’da da kullanılan fleur-de-lis – her ne kadar zambak çiçeği olsa da – Fransızlar tarafından kullanılan armadan biraz daha farklı resmedilmiştir. Renk ve şekil itibariyle daha farklı olan Floransa amblemi de günümüze kadar gelmiştir. Burada bir başka farklılık ise armanın herhangi bir hanedan ya da kraliyeti değil şehrin kendisini temsil ediyor olmasıdır. Bu arma şehirle o kadar bütünleşmiştir ki, bugün Serie A (İtalya 1. Futbol Ligi) takımlarından ACF Fiorentina takımı da logosunda fleur-de-lis’i kullanmaktadır.

Fransa Krallığı, Bosna Hersek, Floransa ve Fiorentina’yı sembolize etmesinin yanı sıra daha öncede bahsettiğim gibi Fleur-de-Lis aynı zamanda Kuzey Amerika’da da sıklıkla karşımıza çıkıyor. Süsenin karşımıza çok sık çıktığı bir başka coğrafya ise Kanada. Kanada’nın doğusunda yer alan Quebec Eyaleti de mavi arkaplanın üzerine beyaz bir haç ve haçın 4 parçaya ayırdığı kısımlar üzerinde de birer tane süsenin bulunduğu bir bayrak ile temsil ediliyor. Gelgelelim, Fleur-de-Lis’in hikayesi nerede başlamış olursa olsun, günümüzde geldiği nokta çok kapsayıcıdır. Hatta ve hatta tarih üstü bir kimlik kazanmıştır. Bu kanıya nereden mi vardım? Bir gün İstiklal Caddesi’nde yürürken, pek hoş vitrinli biraz klasik dizaynlı, bir kırtasiyeciden beklenmedik düzeyde ilgi çekici bir dükkanın satmakta olduğu mürekkep şişelerini dahi süslemekteydi zambak çiçeği. İşte tam da bu yüzden ben sadece bir coğrafya ve bir insan topluluğuna ait göremiyorum. Aksine günümüzde herkesin Fleur-de-Lis’te kendine ait bir şeyler bulabileceğine inanıyorum.

Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Gün Medya Grubuna aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısı/haberin bir bölümü, alıntılanan habere aktif link verilerek kullanılabilir. Ayrıntılar için lütfen tıklayınız.