Çiğdem Kağıtçıbaşı kimdir?
Sosyal psikolojinin kurucularından ve uluslararası psikoloji dünyasının önemli isimlerinden biri olan Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı hayatını kaybetti. Kağıtçıbaşı’nın cenazesi 3 Mart Cuma günü Levent caminde kılınacak ikindi namazını müteakip defnedilecek.
1940'da İstanbul'da doğdu. 1959'da Robert Kolej'nden mezun olan Çiğdem Kağıtçıbaşı, Massachusetts’teki Wellesley College'de, psikoloji alanında lisans eğitimi almış ve 1961 yılında mezun olmuştur. Doktora tezini ise 1967 yılında Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde sosyal psikoloji alanında vermiştir. Günümüzde 1.200'ün üzerinde atıf ile, en çok atıf yapılan psikologlardan ve Türk akademisyenlerden biridir. 2 Mart 2017 tarihinde, 77 yaşında hayatını kaybetmiştir.
Kağıtçıbaşı, Türkiye'de ilk kez çocuğun aile içindeki değerini araştıran, insan gelişimi ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla inceleyip, geliştirdiği "kültürlerarası benlik ve aile modeli" ile sosyal psikolojide çığır açan bir bilim insanıydı.
Akademik çalışmalarını, AÇEV'in kuruluşuna öncülük ederek. TEGV'e büyük katkı yaparak uygulamaya da dönüştürdü.
Kız çocuklarının eğitimi ve kadının toplumsal konumunun güçlendirilmesi konusunda daima öncü oldu.
Türkiye Bilimler Akademisi'nin kurucu üyesi olan Kağıtçıbaşı, uzun yıllar Boğaziçi Üniversitesi'nde görev yaptıktan sonra Koç Üniversitesi’ne geçmiştir ve hâlen orada ders vermektedir. Önceki dönemlerde, Koç Üniversitesi Fen, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi dekanlığı görevini de üstlenmiştir(1998-2001) ve halen aynı Fakültede Yönetim Kurulu üyeliği görevini yürütmektedir. Öte yandan, Duke, Colombia, Harvard ve Kaliforniya-Berkeley üniversitelerinde de misafir öğretim üyesi olarak görev yapmıştır.
Araştırmalarında, insan gelişimi ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla incelemiştir. Geliştirdiği kültürlerarası benlik ve aile modeli ile psikolojide ABD egemenliğine karşı çıkmış ve bu karşı duruşuna rağmen en büyük övgüyü yine ABD'de almıştır.
AÇEV Anne Çocuk Eğitim Vakfı'nda pek çok sosyal uygulamanın başlatıcısı olmuştur. Geliştirdiği anne-çocuk eğitimi ve erken destek projesi 62 ilde uygulanmaktadır. Ayrıca, bulunduğu onlarca uluslararası dernek yöneticiliklerinin en önemlisi 2000 yılına kadar sürdürdüğü Dünya Psikoloji Derneği'nin yardımcı başkanlığıdır. Kağıtçıbaşı, uzun yıllar UNICEF danışmanlığı da yapmıştır.
Türkçe ve İngilizce olarak kaleme aldığı, çeşitli bilimsel dergi ve kitaplarda yayınlanan 200'e yakın makalesi vardır ve toplam 28 kitaba yazarlık yapmıştır. Çalışmaları, aile, ana-babalık, erken çocukluk dönemi ve kültürel bağlamda insan gelişimi üzerine kuramsal ve uygulamalı araştırmaları kapsamaktadır.
Birçok ödül aldı
Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü öğretim üyesi ve Türkiye Bilimler Akademisi kurucu üyesi olan Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (1969-1973) ve Boğaziçi Üniversitesi’nde (1973-1995) öğretim üyeliği yaptı. A.B.D.’nde Berkeley, Princeton, Colombia ve Harvard Üniversitelerinde ders verdi ve araştırmalar yürüttü. UNESCO’ya bağlı International Social Science Council’da (ISSC); Kültürler-Arası Psikoloji Kuruluşunda ve Uluslararası Psikolojik Bilimler Birliğinde Yürütme Kurulu üyeliği ve Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulundu. Yurtiçinde basılmış 18 kitap ve 47 makale/kitap bölümü; yurtdışında basılmış 12 kitap ve 140 makale/kitap bölümü var. Araştırmalarında, insan gelişimi ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla inceleyen ve psikoloji literatüründeki çeşitli araştırmalara esin kaynağı olan “Kültürlerarası Benlik ve Aile Modeli”ni geliştiren Prof. Dr. Kağıtçıbaşı, birçok ulusal ve uluslararası bilim ödülünün de sahibi oldu. Bunların belli başlıları şöyle:
Avrupa Gelişim Psikoloji Kuruluşu 2007 William T. Preyer İnsan Gelişimi Çalışmalarında Mükemmellik Ödülü; 2007 Ursula Gielen Global Psikoloji Kitabı Ödülü; The Academy of Sciences for the Developing World “TWAS üyeliği” (2006); Hollanda İleri Araştırmalar Enstitüsü Üyeliği (2005); Uluslararası Uygulamalı Psikoloji Kuruluşu “Psikoloji Biliminin Uluslararası Gelişimine Katkı Ödülü” (1998); Kültürlerarası Psikoloji Kuruluşu Onur Üyeliği (1998); Wellesley College Mezunlar Başarı Ödülü (1997); Mustafa Parlar Bilim Ödülü (1996); Hollanda İleri Araştırmalar Enstitüsü Ödülü (1993–94); Amerikan Psikoloji Kuruluşu “Uluslar arası Psikolojinin Gelişmesine Seçkin Katkı Ödülü” (1993); Phi Beta – Kapa (1985); Fulbright Ödülü (1983-84); Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü (1980).
Üniversitelerde psikoloji bölümlerinin kurulmasında öncü oldu
Bilim Akademisi, üyesi Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı için web sayfasından bir açıklama yayımladı. Kağıtçıbaşı’nın sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada kalıcı etki yapan bir bilim insanı olduğu vurgulanan açıklamada şöyle denildi:
“Bilim Akademisi üyesi Çiğdem Kağıtçıbaşı’nı 2 Mart sabahı kaybettik. Çiğdem Kağıtçıbaşı çalışmalarıyla sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada kalıcı etki yapmış bir bilim insanı idi. Etkisi sosyal psikoloji, kültürlerarası psikoloji, gelişim psikolojisi gibi geniş bir yelpazeye yayıldı. Bilimsel çalışmalarının yanı sıra özellikle aile ve çocuk gelişimi ve eğitimi konularında sosyal politikalar ve eğitim programları oluşmasında etkin rolü oldu. Türk üniversite düzeninde önemli rol oynayan psikoloji bölümlerinin kurulması ve gelişmesinde öncü oldu. AÇEV’in kurucularından Çiğdem Kağıtçıbaşı KOÇ-KAM Direktörü ve Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü öğretim üyesiydi. Aynı zamanda International Union of Psychological Science ile International Social Science Council’ın Başkan Yardımcısı ve International Association for Cross-Cultural Psychology’nin ilk kadın Başkanı ve Onur Üyesiydi. Amerikan Psikoloji Kuruluşu ve Uluslararası Uygulamalı Psikoloji Kuruluşu’ndan ‘Uluslararası Psikolojinin Gelişimine Üstün Katkı Ödülü’ almıştı. Toplamda 33 kitabı ve 222 makalesi vardır.”
Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı’nın cenazesi 3 Mart Cuma günü Levent caminde kılınacak ikindi namazını müteakip defnedilecek.
SEVENLERİ ÜZGÜN
Onun açtığı yolda ilerleyeceğiz / Ayşen Özyeğin (AÇEV Yönetim Kurulu Başkanı)
Kaybından derin üzüntü duydum, çok değerli bilim insanı, yakın dostumdu. AÇEV’in kuruluşunun temel taşlarından biridir ve eğitim çalışmalarımızın bilimin ışığında şekillenmesini sağlamıştır. Erken çocukluğun yanı sıra, kızların okula gitmesi, babaların eğitimi ve kadınların güçlenmesi konusunda da bizlere yol göstermiştir. Onun açtığı yolda ilerlemeye devam edeceğiz.
‘Susam Sokağı’nı Türkiye’ye getiren isimdi / Prof. Dr. Ali Alpar (Bilim Akademisi Derneği Başkanı)
Vefatını büyük bir üzüntüyle karşıladık. Bilim camiası ve akademimiz için de büyük bir kayıp. Psikolojide dünya çapında öncü araştırmalarıyla tanınıyordu. Türkiye’de erken yaşta çocuk eğitimi ve genel eğitim için önemli hizmetleri vardı. AÇEV’de etkili oldu. Erken yaş eğitimi için yaptığı katkılar arasında Türkiye’ye ‘Susam Sokağı’ programını getirdi. Türkiye’de akılcı ve laik eğitim için değerli katkılarını saygıyla anmak isterim.
Yeri kolay duldurulamayacak / Prof. Dr. Hamit Fişek (Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü emekli öğretim üyesi)
Yakın arkadaşım ve meslektaşımdı. Bölümde bir numaraydı. Meslektaşlarına ve özellikle gençlere yardım etmeye çalışırdı. Kendi bilim dalına çok katkı sağladı. Toplumumuzda çocuğa ne kadar değer verildiğiyle ilgili araştırması önemli çalışmalarından. Tümüyle çocuk eğitimine çok önem verdi, yol gösterdi. Yeri kolay doldurulamayacak.
Gerçek bir hümanist ve Cumhuriyet kadınıydı / Prof. Dr. Umran S. İnan (Koç Üniversitesi Rektörü):
Derin üzüntü içindeyiz. Yeri kolay doldurulamayacak bir bilim insanı, gerçek bir hümanist ve Cumhuriyet kadınıydı. Sayısız bilimsel eseri arasında belki de en önemlisi, yetiştirdiği binlerce öğrenci, kendisinden feyz almış ve yüksek başarılara imza atmış onlarca bilim insanı. En son çalıştığı proje toplumsal refah ve barışı destekleyen gençler yetiştirmeye yönelik eğitim programlarıydı. Koç Lisesi Danışma Kurulu üyesi olarak eğitimde iyi modelleri destekledi. Kadının toplumdaki yerini yüceltmek ve toplumsal cinsiyeti desteklemek misyonuyla kurulan Koç Üniversitesi Kadın Araştırmaları Merkezi’nin (KOÇKAM) kurucusu ve direktörü olarak görev yaptı. Sosyal Bilimler ve Edebiyat Fakültesi dekanlığı döneminde de genç bilim insanlarını Türk bilim camiasına kazandırdı. Kişisel kaynaklarını seferber ederek başlattığı ‘UNESCO Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Kürsüsü İnsan Gelişimi Araştırma Ödülü’ ile genç sosyal bilimcileri desteklemeye devam etti. Hayatı boyunca laik ve bilim temelli eğitimin en kuvvetli savunucusu oldu. Kaybımız ve üzüntümüz çok büyük.
Üzüntüm sonsuz / Prof. Dr. Üstün Ergüder( Eğitim Reformu Girişimi (ERG) Yönetim Kurulu Başkanı)
Üzüntüm sonsuz. Türkiye’nin yetiştirdiği büyük akademisyendi. Çok iyi bir arkadaşımızdı. Boğaziçi Üniversitesi’nde çok güzel yıllarımız oldu. ERG, AÇEV’de birlikte çalıştık. Türkiye değerli bir akademisyenini kaybetti.
1940'da İstanbul'da doğdu. 1959'da Robert Kolej'nden mezun olan Çiğdem Kağıtçıbaşı, Massachusetts’teki Wellesley College'de, psikoloji alanında lisans eğitimi almış ve 1961 yılında mezun olmuştur. Doktora tezini ise 1967 yılında Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde sosyal psikoloji alanında vermiştir. Günümüzde 1.200'ün üzerinde atıf ile, en çok atıf yapılan psikologlardan ve Türk akademisyenlerden biridir. 2 Mart 2017 tarihinde, 77 yaşında hayatını kaybetmiştir.
Kağıtçıbaşı, Türkiye'de ilk kez çocuğun aile içindeki değerini araştıran, insan gelişimi ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla inceleyip, geliştirdiği "kültürlerarası benlik ve aile modeli" ile sosyal psikolojide çığır açan bir bilim insanıydı.
Akademik çalışmalarını, AÇEV'in kuruluşuna öncülük ederek. TEGV'e büyük katkı yaparak uygulamaya da dönüştürdü.
Kız çocuklarının eğitimi ve kadının toplumsal konumunun güçlendirilmesi konusunda daima öncü oldu.
Türkiye Bilimler Akademisi'nin kurucu üyesi olan Kağıtçıbaşı, uzun yıllar Boğaziçi Üniversitesi'nde görev yaptıktan sonra Koç Üniversitesi’ne geçmiştir ve hâlen orada ders vermektedir. Önceki dönemlerde, Koç Üniversitesi Fen, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi dekanlığı görevini de üstlenmiştir(1998-2001) ve halen aynı Fakültede Yönetim Kurulu üyeliği görevini yürütmektedir. Öte yandan, Duke, Colombia, Harvard ve Kaliforniya-Berkeley üniversitelerinde de misafir öğretim üyesi olarak görev yapmıştır.
Araştırmalarında, insan gelişimi ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla incelemiştir. Geliştirdiği kültürlerarası benlik ve aile modeli ile psikolojide ABD egemenliğine karşı çıkmış ve bu karşı duruşuna rağmen en büyük övgüyü yine ABD'de almıştır.
AÇEV Anne Çocuk Eğitim Vakfı'nda pek çok sosyal uygulamanın başlatıcısı olmuştur. Geliştirdiği anne-çocuk eğitimi ve erken destek projesi 62 ilde uygulanmaktadır. Ayrıca, bulunduğu onlarca uluslararası dernek yöneticiliklerinin en önemlisi 2000 yılına kadar sürdürdüğü Dünya Psikoloji Derneği'nin yardımcı başkanlığıdır. Kağıtçıbaşı, uzun yıllar UNICEF danışmanlığı da yapmıştır.
Türkçe ve İngilizce olarak kaleme aldığı, çeşitli bilimsel dergi ve kitaplarda yayınlanan 200'e yakın makalesi vardır ve toplam 28 kitaba yazarlık yapmıştır. Çalışmaları, aile, ana-babalık, erken çocukluk dönemi ve kültürel bağlamda insan gelişimi üzerine kuramsal ve uygulamalı araştırmaları kapsamaktadır.
Birçok ödül aldı
Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü öğretim üyesi ve Türkiye Bilimler Akademisi kurucu üyesi olan Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (1969-1973) ve Boğaziçi Üniversitesi’nde (1973-1995) öğretim üyeliği yaptı. A.B.D.’nde Berkeley, Princeton, Colombia ve Harvard Üniversitelerinde ders verdi ve araştırmalar yürüttü. UNESCO’ya bağlı International Social Science Council’da (ISSC); Kültürler-Arası Psikoloji Kuruluşunda ve Uluslararası Psikolojik Bilimler Birliğinde Yürütme Kurulu üyeliği ve Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulundu. Yurtiçinde basılmış 18 kitap ve 47 makale/kitap bölümü; yurtdışında basılmış 12 kitap ve 140 makale/kitap bölümü var. Araştırmalarında, insan gelişimi ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla inceleyen ve psikoloji literatüründeki çeşitli araştırmalara esin kaynağı olan “Kültürlerarası Benlik ve Aile Modeli”ni geliştiren Prof. Dr. Kağıtçıbaşı, birçok ulusal ve uluslararası bilim ödülünün de sahibi oldu. Bunların belli başlıları şöyle:
Avrupa Gelişim Psikoloji Kuruluşu 2007 William T. Preyer İnsan Gelişimi Çalışmalarında Mükemmellik Ödülü; 2007 Ursula Gielen Global Psikoloji Kitabı Ödülü; The Academy of Sciences for the Developing World “TWAS üyeliği” (2006); Hollanda İleri Araştırmalar Enstitüsü Üyeliği (2005); Uluslararası Uygulamalı Psikoloji Kuruluşu “Psikoloji Biliminin Uluslararası Gelişimine Katkı Ödülü” (1998); Kültürlerarası Psikoloji Kuruluşu Onur Üyeliği (1998); Wellesley College Mezunlar Başarı Ödülü (1997); Mustafa Parlar Bilim Ödülü (1996); Hollanda İleri Araştırmalar Enstitüsü Ödülü (1993–94); Amerikan Psikoloji Kuruluşu “Uluslar arası Psikolojinin Gelişmesine Seçkin Katkı Ödülü” (1993); Phi Beta – Kapa (1985); Fulbright Ödülü (1983-84); Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü (1980).
Üniversitelerde psikoloji bölümlerinin kurulmasında öncü oldu
Bilim Akademisi, üyesi Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı için web sayfasından bir açıklama yayımladı. Kağıtçıbaşı’nın sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada kalıcı etki yapan bir bilim insanı olduğu vurgulanan açıklamada şöyle denildi:
“Bilim Akademisi üyesi Çiğdem Kağıtçıbaşı’nı 2 Mart sabahı kaybettik. Çiğdem Kağıtçıbaşı çalışmalarıyla sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada kalıcı etki yapmış bir bilim insanı idi. Etkisi sosyal psikoloji, kültürlerarası psikoloji, gelişim psikolojisi gibi geniş bir yelpazeye yayıldı. Bilimsel çalışmalarının yanı sıra özellikle aile ve çocuk gelişimi ve eğitimi konularında sosyal politikalar ve eğitim programları oluşmasında etkin rolü oldu. Türk üniversite düzeninde önemli rol oynayan psikoloji bölümlerinin kurulması ve gelişmesinde öncü oldu. AÇEV’in kurucularından Çiğdem Kağıtçıbaşı KOÇ-KAM Direktörü ve Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü öğretim üyesiydi. Aynı zamanda International Union of Psychological Science ile International Social Science Council’ın Başkan Yardımcısı ve International Association for Cross-Cultural Psychology’nin ilk kadın Başkanı ve Onur Üyesiydi. Amerikan Psikoloji Kuruluşu ve Uluslararası Uygulamalı Psikoloji Kuruluşu’ndan ‘Uluslararası Psikolojinin Gelişimine Üstün Katkı Ödülü’ almıştı. Toplamda 33 kitabı ve 222 makalesi vardır.”
Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı’nın cenazesi 3 Mart Cuma günü Levent caminde kılınacak ikindi namazını müteakip defnedilecek.
SEVENLERİ ÜZGÜN
Onun açtığı yolda ilerleyeceğiz / Ayşen Özyeğin (AÇEV Yönetim Kurulu Başkanı)
Kaybından derin üzüntü duydum, çok değerli bilim insanı, yakın dostumdu. AÇEV’in kuruluşunun temel taşlarından biridir ve eğitim çalışmalarımızın bilimin ışığında şekillenmesini sağlamıştır. Erken çocukluğun yanı sıra, kızların okula gitmesi, babaların eğitimi ve kadınların güçlenmesi konusunda da bizlere yol göstermiştir. Onun açtığı yolda ilerlemeye devam edeceğiz.
‘Susam Sokağı’nı Türkiye’ye getiren isimdi / Prof. Dr. Ali Alpar (Bilim Akademisi Derneği Başkanı)
Vefatını büyük bir üzüntüyle karşıladık. Bilim camiası ve akademimiz için de büyük bir kayıp. Psikolojide dünya çapında öncü araştırmalarıyla tanınıyordu. Türkiye’de erken yaşta çocuk eğitimi ve genel eğitim için önemli hizmetleri vardı. AÇEV’de etkili oldu. Erken yaş eğitimi için yaptığı katkılar arasında Türkiye’ye ‘Susam Sokağı’ programını getirdi. Türkiye’de akılcı ve laik eğitim için değerli katkılarını saygıyla anmak isterim.
Yeri kolay duldurulamayacak / Prof. Dr. Hamit Fişek (Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü emekli öğretim üyesi)
Yakın arkadaşım ve meslektaşımdı. Bölümde bir numaraydı. Meslektaşlarına ve özellikle gençlere yardım etmeye çalışırdı. Kendi bilim dalına çok katkı sağladı. Toplumumuzda çocuğa ne kadar değer verildiğiyle ilgili araştırması önemli çalışmalarından. Tümüyle çocuk eğitimine çok önem verdi, yol gösterdi. Yeri kolay doldurulamayacak.
Gerçek bir hümanist ve Cumhuriyet kadınıydı / Prof. Dr. Umran S. İnan (Koç Üniversitesi Rektörü):
Derin üzüntü içindeyiz. Yeri kolay doldurulamayacak bir bilim insanı, gerçek bir hümanist ve Cumhuriyet kadınıydı. Sayısız bilimsel eseri arasında belki de en önemlisi, yetiştirdiği binlerce öğrenci, kendisinden feyz almış ve yüksek başarılara imza atmış onlarca bilim insanı. En son çalıştığı proje toplumsal refah ve barışı destekleyen gençler yetiştirmeye yönelik eğitim programlarıydı. Koç Lisesi Danışma Kurulu üyesi olarak eğitimde iyi modelleri destekledi. Kadının toplumdaki yerini yüceltmek ve toplumsal cinsiyeti desteklemek misyonuyla kurulan Koç Üniversitesi Kadın Araştırmaları Merkezi’nin (KOÇKAM) kurucusu ve direktörü olarak görev yaptı. Sosyal Bilimler ve Edebiyat Fakültesi dekanlığı döneminde de genç bilim insanlarını Türk bilim camiasına kazandırdı. Kişisel kaynaklarını seferber ederek başlattığı ‘UNESCO Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Kürsüsü İnsan Gelişimi Araştırma Ödülü’ ile genç sosyal bilimcileri desteklemeye devam etti. Hayatı boyunca laik ve bilim temelli eğitimin en kuvvetli savunucusu oldu. Kaybımız ve üzüntümüz çok büyük.
Üzüntüm sonsuz / Prof. Dr. Üstün Ergüder( Eğitim Reformu Girişimi (ERG) Yönetim Kurulu Başkanı)
Üzüntüm sonsuz. Türkiye’nin yetiştirdiği büyük akademisyendi. Çok iyi bir arkadaşımızdı. Boğaziçi Üniversitesi’nde çok güzel yıllarımız oldu. ERG, AÇEV’de birlikte çalıştık. Türkiye değerli bir akademisyenini kaybetti.
