Bazı şehirler hep 'Akıllı'ydı' (İstanbul)
Su yolları üzerinde yapılmış olan su terazileri, akıllı ulaşım örneği olarak Karaköy Tünel, Beyazıt Yangın Kulesi-Akıllı Yaşam (Güvenlik); ve aslında hepsinde bir akıl olan daha nice akıllı çözüm sunmuş geçmişten günümüze İstanbul.
İstanbul Akıllı Şehir olma yolunda nice akıllı çözümleri ve uygulamaları ile dünya coğrafyasında birçok şehirden daha iyi durumda ve Türkiye’de de birçok şehrin çok önünde ve öncü.
İstanbul Belediyesinin şirketlerinden olan İSBAK A.Ş. bu özelliği günümüze taşıyan çalışmalarla idol konumunda.
Bizde İstanbul aklımızda, Türkiye ve Dünya’da Akıllı Şehirleri konuşmak için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri yeni Genel Müdürü İsmail TÜZGEN’i ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Akıllı Şehirler Daire Başkanı Dursun Yıldırım BAYAR’ı makamlarında ziyaret ettik.
Ve bu ziyaretlerin faydalı bir sonucu olarakta, Akıllı Şehirler konusunda kavramlardan başlayarak TÜBİTAK ile çok verimli bir yol izlendiğine tanık olduk. Aslında birçok bakanlıkla birlikte yürütülen örnek Akıllı Şehir modellemesi gerçekten tüm paydaşları heyecanlandıran bir proje (ileriki yazılarımızda bunu da anlatacağız).
Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü’nün çalışmalarının küçük bir kısmını sizlerle aşağıda paylaşalım istedik;
Akıllı Şehirler: Temel Tanımlar ve İstatistikler
Temel Veriler
Akıllı şehir kavramının evrensel olarak kabul görmüş tek bir tanımı bulunmamaktadır.
Akıllı şehir ile bilgi teknolojileri ve nesnelerin internetinden yararlanılarak kentsel altyapı hizmetleri, sosyal hizmetler ve çevre yönetimi alanlarında etkinliğin, verimliliğin mevcut ve gelecek nesiller için sürdürülebilir şekilde arttırılması amaçlanmaktadır.
Akıllı Şehir Tanımları
ISO37120 tanımına göre Akıllı Şehir: Şehrin planlamasını, yönetimini, inşasını ve akıllı hizmetleri kolaylaştıracak nesnelerin interneti, bulut bilişim, büyük veri ve entegre coğrafi bilgi sistemleri gibi yeni nesil bilgi iletişim teknolojilerinin uygulandığı yeni bir kavram ve yeni bir modeldir.
Avrupa Komisyonu’na göre Akıllı Şehir: Sürdürülebilirlik, ekonomik gelişim ve yaşam kalitesi faktörlerine bağlı olarak tanımlanan ve şekillenen bir kavramdır. Bu tanımda akıllı şehir hedeflerinin fiziki altyapı, beşeri ve sosyal sermaye, bilgi ve iletişim teknolojileri altyapıları aracılığıyla sağlanabileceği vurgulanmaktadır.
2019-2022 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı Projesi Kapsamında Belirlenen Tanım: Paydaşlar arası işbirliği ile hayata geçirilen, yeni teknolojileri ve yenilikçi yaklaşımları kullanan, veri ve uzmanlığa dayalı olarak gerekçelendirilen ve gelecekteki problem ve ihtiyaçları öngörerek hayata değer katan çözümler üreten daha yaşanabilir ve sürdürülebilir şehirler.
Akıllı Şehir Bileşenleri (İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2016)
Avrupa Komisyonu’na göre Akıllı Şehir, aşağıdaki 6 özellikten en az bir ya da daha fazlasını ele alan girişimleri bulunan şehirdir:
• Akıllı Yönetim,
• Akıllı İnsanlar,
• Akıllı Yaşam,
• Akıllı Ulaşım,
• Akıllı Ekonomi,
• Akıllı Çevre.
Akıllı Şehir Bileşenleri (Frost&Sullivan, 2015)
Genel itibariyle şehirlere yönelik sürdürülebilir mekanizmalar oluşturmayı hedefleyerek hayat şartlarını iyileştirmeyi amaçlayan akıllı şehir yaklaşımı 8 anahtar alanda ayrışmaktadır.
Frost & Sullivan’a göre, Akıllı Şehir 8 parametreden en az 5’ini yerine getiren şehirdir.
2019-2022 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı Projesi kapsamında belirlenen 17 alt bileşen belirlenmiştir.
Akıllı Şehir Teknoloji Katmanı( İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2016 )
• Uygulama Katmanı (Akıllı Kent Yazılımları)
• Veri Yönetimi (Veri Standardizasyonu, Veri İşleme ve Analiz, Veri Güvenliği)
• Veri İletimi (Kablolu ve Kablosuz Ağlar, Veri Erişimi ve İletimi)
• Veri Toplama (Algılayıcılar/Sensörler, Veri Toplama Yöntemleri)
Akıllı Şehir Temel Uygulama Sınıfları(İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2016)
Ulaşım & Trafik
• Trafik yönetim ve denetleme bilgi sistemleri,
• Entegre sensörlere sahip akıllı karayolu ve otoparklar ile gerçek zamanlı veri toplanması,
• Akıllı trafik ışıkları ile kavşak yoğunluğunun otomatik olarak ayarlanması,
• Mobil cihazlardan interaktif kent haritasına vatandaşlarca anlık veri girişi yapılması (kaza, fotoğraf, yol çalışmaları vb.),
• Elektrikli bisiklet ve otomobil paylaşım sistemi kurulması (şarj istasyonu ağı oluşturulması),
Atık Yönetimi
• Geri dönüşüm & sıfır atık politikası,
• Enerji üretimi & yönetimi,
Kamu Hizmetleri
• e-Devlet & e-Belediye Uygulamaları,
• Kent bilgi sistemi (Bulut Bilişim Mimarisi Tabanlı Kent Bilgi Sistemi),
• İmar planlama otomasyon sistemi (e-Plan Otomasyon Sistemi)
Dünya Örnekleri (Deloitte, 2016: 33)
Nesnelerin İnterneti
Amsterdam’da Wi-fi ve radyo frekanslarıyla yönlendirilebilen akıllı lamba direkleri; sensörleri yardımıyla parlaklığını ayarlayabilmekte, trafik durumu, otopark alanları ve hava kirliliği ile ilgili bilgi verebilmekte, megafonları aracılığı ile duyuru yapabilmektedir. Şehir genelinde 116.000 adet bulunmaktadır.
Drone 
ABD, Drone ile ilk teslimat 2015 yılında yapılmıştır. Yakın gelecekte çok daha farklı alanlarda kullanılması öngörülmektedir.
Sürücüsüz Taşıt
ABD’de saatte 25 mil hız limiti olan test araçları toplamda 1.5 milyon mil deneme sürüşü gerçekleştirmiştir.
Mobil 
Londra’da, en iyi haritalandırma ve ulaşım uygulamalarından biri olan CityMapper bir noktadan diğerine ulaşım için en hızlı ve hesaplı seçenekleri sunmaktadır. Dünya genelinde 37 şehirde kullanılmaktadır.
3 Boyutlu Baskı 
Çin’de, bu yöntem ile günde 10 adet beton ev inşa edilebilmektedir.
Büyük Veri 
Japonya Songdo’da 35 milyar dolarlık yatırımla şehrin her noktası fiber ağlarla birbirine bağlanmıştır. Trafik RFID etiketleriyle yönetilmekte ve çöp toplama işlemleri ile ilgili veri üretilmektedir.
Türkiye Örnekleri
Akıllı Geri Dönüşüm Konteyneri 
Proje ile çöp konteynerlerine atık pet şişe ve alüminyum içecek kutusu atan her İstanbulkart kullanıcısının kartına belirli miktarda para yüklenmektedir.
Akıllı Su Şebekesi 
Sakarya Su ve Kanalizasyon İşleri Genel Müdürlüğü tarafından hayata geçirilen mobil altyapı uygulamaları ve içme suyu takip sistemiyle sorunlara müdahale hızı artmıştır. Çevrimiçi izlenen şebekede yaşanabilecek sorunlar önceden tespit edilip daha büyük kesintilerin önüne geçilebilmektedir. SCADA sistemi ile şehrin içme suyu ve atık su ağı 24 saat kontrol altında tutulabilmektedir.
Akıllı Kent Projesi Sözleşmesi 
TÜRKSAT A.Ş. ile Antalya Büyükşehir Belediyesi ortaklığı ile hazırlanan Proje’de; akıllı ulaşım, denetleme ve akıllı kavşak sistemleri, yönetilebilir kablosuz bağlantı alanı ve internet hizmeti, akıllı sulama, akıllı aydınlatma, şehir bilgilendirme ekranlarının yer aldığı platform oluşturulmaktadır.
Çöpten Elektrik Üretimi 
Entegre Katı Atık Değerlendirme Projesi ile depolanan çöplerden elektrik üretimi projesi hayata geçirilmiştir.
EGO Cep’te Uygulaması 
Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan uygulama ile otobüs ve metro hatları ile ilgili ihtiyaç duyulabilecek bilgiler mobil ortamda sunulmaktadır.
Yerli İHA ve SİHA 
Türk Silahlı Kuvvetlerinin başlattığı Zeytin Dalı Harekatı'nda Güvenlik güçlerine istihbarat ve ateş desteği sağlayan Bayraktar Taktik Blok 2 (TB2), harekat kapsamında 4 bin saat görev yapmıştır. Güvenlik güçlerine etkin gözetleme, keşif ve ateş desteği sağlayan İHA'lar, bugüne dek binlerce teröristin tespiti, teşhisi ve etkisiz hale getirilmesinde etkin rol oynamıştır.
Akıllı Şehir Teknoloji Örnekleri (Deloitte, 2016: 34,36)
Mobil Cihazlar
Konum tabanlı hizmetler ve içeriği zenginleştirilmiş servisler ile akıllı şehir çözümlerine erişim konusunda önemli bir yer tutmaktadır.
Dijital Platformlar 
Vatandaşların şehirlere ilişkin görüşlerini, fikir ve önerilerini paylaşabileceği, ilgili sorumluların bu fikirleri değerlendirebildiği akıllı şehir platformları yaygınlık kazanmaktadır. Bu platformlar ile düşük maliyetli ve katılımı artıracak çözümler sunulmaktadır.
Nesnelerin İnterneti 
Gelişmiş sensörlerin ve kablosuz internet bağlantısının fiziksel eşyalarda kullanılmasıdır. Akıllı sistemler tarafından verilerin işlenmesiyle kaynakların ve altyapının daha verimli kullanılması sağlanmaktadır.
Büyük Veri 
Büyük veriyi işlemek, hacim, hız ve çeşitlilik gibi özelliklerinden ötürü geleneksel veritabanı yönetimi ve analiz araçlarıyla mümkün olmamaktadır. İleri derece analitik çözümlerle, karmaşık verilerdeki değişkenlerin arasındaki ilişki tespit edilebilmektedir.
Açık Veri 
Bilgisayarca okunabilen, herkesin kullanımına ve yeniden yayınlayabilmesine olanak sağlayan dijital veridir. Devlet kurumları dahil olmak üzere farklı sektörlerdeki paydaşların verilerini halka açık hale getirmesi, rekabeti ve yapılan işlerin kalitesini artırmaktadır. Böylelikle mevcut gelirin artmasını ve yeni gelir alanları yaratılmasını teşvik etmektedir.
Bilişsel Bilgi İşlem (Cognitive Computing) 
Bilişsel sistemler, makine öğrenmesini kullanarak insanlarla doğal iletişim yollarıyla etkileşime girerek çok büyük miktardaki veriden öngörü yaratmaktadır. İnsanlardan gelen soruları anlayarak ek sorular sorabilme kapasitesine sahip bu sistemler, insanlar ve makineler arasında kuvvetli bir angajman oluşturmaktadır.
3 Boyutlu Baskı 
Bu yeni baskı türü ile ölçek ekonomisinin getirdiği sınırlar aşılabilmekte, prototipler daha hızlı bir şekilde üretilebilmekte, ürünler ihtiyaçlara göre kolayca kişiselleştirilebilmektedir. Bu yöntem, interaktif şehir ve peyzaj düzenlemelerine olanak sağlamaktadır.
Sosyal Etkileşimli Robotlar 
Henüz prematüre haldeki bu teknolojinin daha da gelişmesiyle Honda’nın Asimo’su gibi sosyal etkileşimli robotların, sağlık hizmetlerinde, rehabilitasyon hizmetlerinde, ofislerde ve ev işlerinde yardımcı olacağı öngörülmektedir.
Sürücüsüz Taşıtlar 
Sensörler ve akıllı yazılımlarla desteklenen sürücüsüz taşıtların, ilk etapta kendilerine özel dizayn edilen yollarda kullanılarak trafiği azaltması, hasarları önlemesi ve daha fazla park alanı açması öngörülmektedir.
Drone-İnsansız Hava Aracı 
Su kanallarının denetlenmesinde, yangın, deprem gibi afetlerde arama kurtarma çalışmalarının yapılmasında ve çeşitli ürünlerin dağıtımının yapılmasında kullanılmaktadır.
Akıllı Şehir ile Sağlanan Etki
(Kopenhag Teknik ve Çevresel İdare Dairesi (2015), Kopenhag Akıllı Şehir 2015, Şehir Bilgisi Raporu Deloitte, CISCO (2015), Sonuca Dayalı Transformasyon Projesi, Barselona Akıllı Şehir Projelerinin Etki Analizi, Deloitte, 2016: 14)
Ekonomik Büyüme
• Kopenhag’da akıllı şehircilik kapsamında yaratılan iş fırsatlarının değeri: 104 milyon Euro
• Barselona’da 2014 yılında seçili 12 dalda incelenen uygulamaların GSYH'ye etkisi: 85 milyon Euro
Ekonomik Fayda
• Kopenhag’da araç trafik akışının optimizasyonu %11- %32
• Kopenhag’da 30,7 milyon km’lik sürüş sonrasında elde edilen yakıt tasarrufu: 1,7 milyon litre
• Barselona’da uygulanan akıllı trafik ve park sulama sistemlerinden elde edilen yıllık tasarruf miktarı: 9.700 ton CO2 e ve 600.000 litre su
Sosyal Fayda
• Kopenhag’da araçta geçirilmekten kurtarılan saat miktarı: 2,4 milyon saat
• Kopenhag’da bisiklet hırsızlığında meydana gelen azalma: %50
• Barselona’da belediye uygulamalarını kullanan vatandaş oranı: %22,7
Ülkemize İlişkin Öngörüler
• 25-30 Milyar TL Yıllık GSYH Katkısı
Akıllı şehir programlarının Türkiye ölçeğinde tasarlanması ve bütünsel bir biçimde uygulanması halinde akıllı şehirlerin ülkemizin gayri safi yurtiçi hasılasına katkısının yıllık 25-30 milyar TL arasında olması öngörülmektedir.
• %20 Enerji Tasarrufu
Başarılı uygulama örnekleri değerlendirildiğinde, ülkemizdeki 30 büyükşehrin akıllı şehir olabilmesi durumunda Türkiye genelinde %20 enerji tasarrufu potansiyeli mümkündür.
• Trafikte Kaybedilen 104 Milyon Saatin Kazanımı
Akıllı kavşak uygulamalarıyla kavşaklardaki duraklamalarda günde ortalama %35-45 arası azalma potansiyeli mevcuttur.
Ayrıca Yazımızda Akıllı Şehirlerde Akıllı Sağlık Uygulamaları örneklerinden birisine yer verdik.
Çünkü Frost & Sullivan Akıllı Şehir Bileşenleri’ni 8 anahtar alana ayrıştırmaktadır.
Bunlardan bir taneside Akıllı Sağlık Uygulamalarıdır.
Ayrıca Akıllı Sağlık 2019-2022 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı Projesi kapsamında belirlenen 17 alt bileşenden biridir.
Ve Türkiye’de önemli Akıllı Sağlık Uygulamalarndan birtanesi biges’in bu konuda geliştirdiği Sosyal Alarm Projesi’dir,bu proje belirli bir yaşın üzerinde olan BAKIM VE YARDIMA muhtaç veya evde tek başına yaşayan insanlar için hazırlanan bir çağrı yönetim sistemidir.
Bu sistem Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından desteklenen YADES (Yaşlı Destek Programı) kapsamında:
YADES "Akıllı Yaşlı Bakım ve Koordinasyon Merkezi" olarak Kahramanmaraş’ta bir çağrı merkezi oluşturularak merkez ilçede 150 vatandaşın evine Sosyal Alarm Otomasyonu geliştirilerek kurulmaktadır.
65 yaşın üzerinde, yalnız yaşayan, hasta veya muhtaç vatandaşlarımızın daha güvende, huzurlu ve sağlıklı yaşamalarına yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiştir.
Sistemdeki “Sosyal Alarm Cihazı” sayesinde kişi acil bur durumda çağrı merkezi ile doğrudan iletişim kurabilir. İçerisindeki alarm sistemi sayesinde Gaz, Duman ve Su baskını durumunda alarm oluşturulur, istenilir ise ev kapısı uzaktan açılır.
Tansiyon ve Şeker hastası olanlar için ölçüm cihazları verilir, ölçümler yapıldığında merkeze anlık olarak aktarımlar sağlanır.
Neden mi örnek uygulamadan bahsettim…? Yerel Seçimlere 35 gün kaldı. Belediye Başkan Adaylarımız, seçim beyannamelerinde yazılı ve/veya sözlü bahsederler ve uygularlar bizde noktasal katkımızdan mutlu oluruz da ondan.
SONUÇ: Birçok konuda olduğu gibi.insan yaşamını refah düzeyini yükseltmek için bizler öncü olmuşuz. Bu konuyu da diğer ülkeler bizden öğrenmiş ve geliştirmişler.
Kaynak :
1. İSBAK,Mustafa UÇAK
2. Akıllı Şehirler Şubesi Sunumu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Coğrafi Sistemler Genel Müdürlüğü
3. biges
Hüsnü Baysal’a teşekkürler