Akıllı şehir yolculuğu (II) ISSD ile akıllı trafik çözümleri
Trafiğe yenilikçi ve teknoloji odaklı çözümler geliştiren ISSD'nin Akıllı Şehir Yolculuğu…
ISSD Akıllı Şehir Yolculuğu
2009 yılında kurulan ISSD, sistem tasarımı ve entegrasyonu, sayısal sinyal işleme, yazılım geliştirme ve elektronik tasarım konularında faaliyet göstermekte, ihtiyaç duyulan sayısal devrelerin tasarımı ve uygulamaya özel algoritmaların geliştirilmesi ile başlayan ve geliştirilen her nevi yazılımın gömülü platforma aktarılması ile sona eren sürecin tamamı ISSD bünyesinde gerçeklenebilmekte.
Halen ODTÜ Teknokent'teki ofislerinde faaliyetlerine devam eden ISSD, Trafik Yönetimi ve Trafik Denetimi konularında çözüm üreterek ürünler geliştirmekte; Trafik Yönetim Sistemleri içerisinde yer alan ISSD tarafından geliştirilen Dinamik Kavşak Yönetim Sistemi, CHAOS trafikte geçirilen süreyi en aza indirerek yakıt tüketimini ve çevre kirliliğini %30 oranında azaltmakta, sinyalize kavşaklarda kavşak kontrol cihazlarına entegre edilerek yeşil ışık sürelerini araç yoğunluğuna göre anlık optimize etmektedir sistem, Araç Sayım Kamerası (VIERO) ve Dinamik Kavşak Kontrol Ünitesi (CENTRIS) olmak üzere iki alt sistemden oluşmaktadır.
VIERO,kavşak kollarındaki araçların görüntü işleme teknikleri ile gerçek zamanlı sayımını yaparak araç yoğunlauk verisi elde etmektedir. Araç yoğunluk verisi, kavşak kontrol cihazı içerisine harici olarak yerleştirilen ve bu cihaza komuta ederek kavşak yönetimini sağlayan CENTRIS'e aktarılmaktadır.
CHAOS ile kavşaklarda ve kavşaklar arasındaki yol kesimlerinde trafik daha akıcı hale gelmekte ve ayrıca, sistemin ürettiği güvenli süreler ile kırmızı ışık ihlallerinde ve trafik kazalarında azalma sağlanmaktadır.
Birbiriyle Haberleşebilen CHAOS Sistemleri ile Sinyal Koordinasyonu
Dinamik kavşak yönetimi ile bir kavşakta sağlanan fayda, sistemin ardışık kavşaklarda da uygulanması ile artmaktadır. CHAOS sisteminin diğer bir CHAOS sistemi ile haberleşebilme özelliği, ardışık kavşaklar arasında sinyal koordinasyonunu mümkün kılmaktadır. Bir kavşaktan çıkan araçların ne kadarının kaç saniye sonra diğer kavşağa ulaşacağı bilgisi kullanılarak, CHAOS sisteminin lokal kavşak yönetimi yerine birden fazla kavşakta sinyal koordinasyonu gerçekleştirecek şekilde çalışması sağlanmaktadır. Böylece, bir kavşaktan çıkan araçların diğer kavşaktan, kırmızı ışıkta hiç beklemeden ya da daha kısa süre bekleyerek geçmesi mümkün olmaktadır.
Öncelikli Araç Geçişi
CHAOS sistemi dahilinde yer alan Öncelikli Araç Geçiş Modülü sayesinde, kavşağa yaklaşmakta olan ambulans ve itfaiye araçlarına geçiş önceliği verilmesi mümkün hale gelmektedir. Sistem, öncelikli geçişi istenen araca yerleştirilen veya önceden yerleştirilmiş olan GPS modülü ile konum bilgisi almaktadır. METİS üzerinde çalışan öncelikli geçiş algoritması bu konum bilgisini kullanarak kavşağa yaklaşmakta olan taşıtların yönünü belirlemekte ve anlık olarak kavşaktaki sinyal düzenini CENTRIS yardımı ile değiştirmektedir. Böylece, ambulans ve itfaiye araçlarının kavşaklardan geçişi esnasında yaşanan karmaşa en aza indirilmekte ve olası kazalar önlenmektedir.
Dinamik Kavşak Yönetim Sistemi; Konya, Diyarbakır, Şanlıurfa, Malatya, Mersin, Ankara, Adana, Erzurum, Karaman, Afyonkarahisar, Nevşehir, Çanakkale, Çorum, Antalya Karayolları 9.Bölge Müdürlüğü'ndeki ve daha birçok ilin kavşaklarında kullanılmakta ve bunların haricinde farklı şehirlerde yapılan demo çalışmaları vardır. Türkiye genelinde 750-800 noktada sistemler çalışır durumdadır. Uluslararası pazarda ise Hindistan, Ras-Al Khaimah, Bahreyn, Katar, Kazakistan, Azerbaycan ve Kırgızistan'da sistemler bulunmaktadır. Ayrıca Nijerya Lagos'ta 40 kavşağa 18 ay içerisinde Dinamik Kavşak Yönetim Sistemi, CHAOS kurulumu gerçekleştirilecek, CHAOS sistemi içerisinde yer alan Araç Sayım Kameraları, Lagos'da seçilen kavşaklardaki her bir yöne monte edilerek araç yoğunluğunu ölçecek ve kameralar tarafından elde edilen veriler kavşak kontrol cihazı içerisine yerleştirilen ve yine CHAOS'un bileşeni olan CENTRIS'e aktarılarak, CENTRIS üzerinde kameradan gelen anlık veriler analiz edilerek trafik ışıklarının optimizasyonu sağlanacaktır.
Proje ile ilgili ilk çalışmalara Nisan ayının ilk haftası başlanmış olup, tek kavşak için alt yapı çalışmaları, montajı ve devreye alınması mayıs sonuna kadar tamamlanacak. Haziran ayında 3 kavşak için ve sonrasında da kalan 36 kavşak için çalışmalar devam edecek.
Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi, CHAOS Referanslar
Ülkemizde hızla artan trafikteki araç sayısı ve bunun bir sonucu olarak artış gösteren trafik kazaları, trafik denetiminde elektronik sistemlerin kullanımını zorunlu hale getirmektedir.
ISSD tarafından geliştirilen ve üretilen;
• Otoyol Plaka Tanıma Sistemi,
• Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi,
• Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi,
• Park İhlal Tespit Sistemi trafik denetiminin temel öğeleridir.
ISSD Elektronik Denetleme Sistemleri, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan POLNET sistemine entegre olarak 7/24 her türlü hava koşulunda %95 doğruluk oranıyla çalışmaktadır.
Plaka Tanıma Sistemi POINTR ise, araç plakalarını 7/24 her türlü hava koşulunda tespit edebilmekte ve sistem sayesinde elde edilen veriler kablolu ya da kablosuz olarak istenilen uzak bir merkeze aktarılabilmektedir. POINTR ile birlikte Kırmızı Işık İhlal Tespiti, Park İhlal Tespiti, Koridor Hızı İhlal Tespiti de sunulan diğer çözümler arasındadır.
Plaka Tanıma Sistemi, POINTR
Plaka Tanıma Sistemi, araç plakalarının okunmasını, depolanmasını ve elde edilen verilerin analiz edilmesini sağlayan sistemdir. Plaka Tanıma Sistemi, görüntü tabanlı plaka tanıma ünitesi ve merkezi sunucu uygulamalarından oluşmaktadır. Plaka tanıma ünitesi, bünyesinde dahili IR aydınlatma ünitesi içeren bir IP66 muhafaza içinde yüksek çözünürlüklü bir kamera ve gömülü işlemci platformu barındırmaktadır.
Plaka Tanıma Sistemi,7/24 araçların plakasını, gündüz de ek olarak markasını ve rengini her türlü hava koşulunda tespit edebilmektedir. Sistem sayesinde elde edilen bu veriler, network ağı üzerinden istenilen uzak bir merkeze aktarılabilmektedir.
Kompakt yapıdaki Plaka Tanıma Sistemleri; direklere, köprülere, karayolları üzerindeki yapılara monte edilebilmektedir.
Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi, POINTR K3000
Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi POINTR K3000, kırmızı ışık ihlali yapan araçları tespit etmektedir. Sistem, ihlal nedeniyle meydana gelen kazaları en aza indirerek trafik güvenliğinin artmasına katkı sağlamaktadır.
POINTR K3000, her şerit için bir adet POINTR P3000 Plaka Tanıma Ünitesi, bir adet geniş açılı görüş kamerası ve yüksek güçte flaş ünitesi içermektedir.
Sistem, sanal loop teknolojisi kullanarak, ışık ihlali yapan araçları tespit etmektedir. Kırmızı ışık ihlali yapan araçlara ait plakalar sistem tarafından otomatik olarak tespit edilmekte ve PLATÜRK yazılımına aktarılmaktadır.
Sistem, ihlal öncesi ve ihlal sonrası istenilen sürelerde video kayıtlarını, ihlal yapan aracın geniş açılı ve dar açılı fotoğrafını merkeze aktarmaktadır. Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi'nden elde edilen görüntüler ve işlenmiş veriler (yer, plaka, araç markası, araç rengi, ihlal tarihi / zamanı) PLATÜRK Yazılımı'na iletilerek ceza makbuzları otomatik olarak oluşturulmakta ve operatör onayına sunulmaktadır.
Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi POINTR K3000'nin Özellikleri
• 7/24 Şerit Bazlı Kırmızı Işık İhlal Tespiti,
• Araç Bilgisi ile Birlikte Plaka Tanıma Özelliği,
• Uzaktan Erişim,
• Sinyalizasyondaki Arıza Durumunda Otomatik Olarak Bekleme Moduna Geçme,
• Trafik Polisinin Kavşağı Yönettiği Durumlarda Merkezden Sistemi Kapatabilme,
• Yüksek Çözünürlükte Video Kaydı.
Park İhlal Tespit Sistemi, POINTR P2000
Park İhlal Tespit Sistemi POINTR P2000, park yasağı olan alanlardaki araçları tespit ederek, plaka tespiti yapmaktadır. Bir adet Pan-Tilt-Zoom özelliğine sahip yüksek çözünürlüklü kamera ve gömülü görüntü işleme kartından oluşan sistem, 75 metre yarıçapında bir alan dahilinde sürekli tarama yaparak, operatör tarafından belirlenebilen süreleri aşan parklanma durumlarında, araçları otomatik olarak tespit etmektedir. Park ihlali yaptığı belirlenen araçlar anında kayıt altına alınarak, ihlal süresi belirlenmekte ve bu süre operatörün belirlediği eşik süre değerini aştığında otomatik olarak ceza makbuzu düzenlenebilmektedir. Bununla birlikte, sistem bünyesindeki dahili IP kamera sayesinde, ihlalin başladığı ve bittiği anlardaki araca ait resimler/video kayıtları merkeze aktarılmaktadır.
Park İhlal Tespit Sistemi'nden elde edilen görüntü ve işlenmiş veriler (yer, plaka, araç markası, araç rengi, ihlal tarihi/zamanı) PLATÜRK Yazılımı'na iletilerek ceza makbuzları otomatik olarak oluşturulmakta ve operatör onayına sunulmaktadır.
Park İhlal Tespit Sistemi POINTR P2000'in Özellikleri
• 75 Metre Yarıçapında Alanda İhlal Tespiti,
• Otomatik Plaka Tanıma,
• Uzaktan Erişim ve 7/24 İhlal Tespit Yeteneği,
• Yüksek Çözünürlüklü Video Kaydı,
• Hızlı Kurulum,
• Otomatik Ceza Makbuzu Düzenleme.
Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi, POINTR Moonlight M3000
Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi, karayolları üzerinde belirlenen iki nokta arasında araçların ortalama hızlarını hesaplayarak kural ihlali yapan araçları tespit etmektedir. Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi, hız denetimi yapılmak istenen yol güzergahının giriş ve çıkışına yerleştirilen plaka tanıma üniteleri ve bu ünitelerden elde edilen plaka bilgilerini kullanarak ortalama hız hesabı yapan merkezi bir yazılımdan oluşmaktadır. Belirlenen koridorun giriş ve çıkış noktalarında plakası belirlenen araçların, bu iki nokta arasındaki seyahat süresi ölçülmekte ve bu değer mesafe bilgisi de kullanılarak ortalama hız bilgisine dönüştürülmektedir. Sistem, tek ya da çok şeritli yollarda, peş peşe veya yan yana giden araçları yüksek çözünürlüklü kameralarla tespit etmektedir. Ayrıca hız ihlali yapılan yer, zaman, tarih, mesafe, yön, taşıt hızı, hız sınırı, hız ihlal olayı vb. bilgileri PLATÜRK merkezi yazılımı aracılığıyla ceza makbuzuna aktarmaktadır.
Noktasal hız tespit sistemlerinden farklı olarak, sistemde radar kullanılmamakta ve bu sayede kalibrasyon ihtiyacı ortadan kalkmaktadır.
Bununla birlikte, ortalama hız hesabına dayalı denetimler, araçların tüm güzergah boyunca hız sınırlamalarına uymasının yolunu açmakta ve aşırı hıza bağlı kazaları önlemede büyük katkılar sağlamaktadır.
Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi POINTR Moonlight M3000'in Özellikleri
• Uzaktan Erişim,
• 7/24 Hız İhlali Tespiti,
• İhlal Yapan Aracın Yüksek Çözünürlükte Fotoğraflanması ve Plaka Tanıma,
• Harici Kamera ile Video Kaydı.
Elektronik Denetleme Sistemleri, EDS Referanslar
Sürücüleri anlık trafik durumundan haberdar eden, trafik denetimi, yönetimi ve ulaşım planlamasında kullanılmak üzere trafik verilerini toplayıp yayınlayan ve arşivleyen, geniş çaplı trafik analiz kabiliyetine sahip bir sistem olan Bluetooth Tabanlı Trafik Analiz Sistemi BLUESIS ile ortalama seyahat süresi tespit edilmekte, alternatif güzergah önerisi sunulmakta, ortalama araç hızı ve araç yoğunluk ölçümü yapılmaktadır.
Bluetooth Tabanlı Trafik Analiz Sistemi BLUESIS, istenilen iki veya daha fazla nokta arasındaki ortalama seyahat süresini anlık olarak hesaplayarak, mobil platformlar ve/veya değişken mesaj sistemleri aracılığıyla sürücülerle paylaşmaktadır. BLUESIS, en az 2 noktaya kurulmak suretiyle, bu noktalardan geçen araçlardaki bluetooth özellikli cihazları tespit ederek eşleştirmektedir.
Her iki noktada da tespit edilen araçlar üzerinden ortalama seyahat süresi hesaplanmaktadır. Çift yönlü, 200 metreye varan yüksek algılama menzili ve her türlü hava koşulunda yüksek performans sergileyen BLUESIS, IP65 standartlarında muhafazaya sahiptir. Sistem, düşük güç tüketimi sayesinde güneş enerji panelleri ile de çalışabilmektedir. BLUESIS, sürücüleri anlık trafik durumundan haberdar eden,trafik yönetimi, denetimi ve ulaşım planlamasında kullanılmak üzere trafik verilerini toplayıp yayınlayan ve arşivleyen, geniş çaplı trafik analiz kabiliyetine sahip bir sistemdir.
BLUESIS, veri iletimini fiber veya sim kart ile gerçekleştirebilir. Böylece altyapısı uygun olmayan bölgelerde kurulum ve montaj sıkıntısı yaşanmamaktadır.
Dahili hafızası sayesinde veri kayıt imkanı sunan BLUESIS, iletişim kanallarında oluşabilecek herhangi bir arıza durumunda da veri kaybını engellemektedir. Sistem için gerekli olan güncellemeler uzak erişim ile yapılabilir ve system için gerekli olan servis, yola müdahale olmadan sağlanabilir.
Bluetooth Tabanlı Trafik Analiz Sistemi, BLUESIS Referanslar
ISSD, Alman menşeili trafik simülasyon yazılımı geliştiren PTV Group'un Türkiye'deki tek distribütörüdür. Trafik simülasyon ve ulaşım planlama yazılımları ile (VISSIM, VISUM, VISTRO, VISWALK) trafik etki analizi, ulaşım planlaması, geometrik düzenleme, sinyal süre optimizasyonu, yaya simülasyonu vs. yapılmaktadır. Burada önemli bir uygulama alanı da, VISSIM simülasyon ortamında mevcut trafik durumu ile CHAOS kurulumundan sonraki trafik durumunun karşılaştırabilmesidir.
Bu sayede son kullanıcılar, sistemin faydalarını kurulum yapılmadan önce görmekte, sistemin sağlayacağı iyileşme hakkında fikir sahibi olabilmektedir.
Ayrıca ISSD Trafik Kontrol Merkezi Yazılımları, Tünel İçi Olay Algılama ve Açık Alan Olay Algılama konularında da ürün ve çözümler sunmaktadır.
Trafik Kontrol Merkezi Yazılımı, METİS
Trafik Kontrol Merkezi Yazılımı, METİS sayısal harita tabanlı, uluslararası haberleşme standartlarına uygun bir şekilde kavşaklarla canlı bağlantı kuran ve 7/24 iletişim halinde olan, kavşak kontrolünü uzaktan yapabilme becerisine sahip, güncel ve geçmiş trafik verilerine göre istatistiksel analizler yapabilen, tümüyle web tabanlı bir kontrol merkezi yazılımıdır.
METİS'in Yetenekleri
• Şehrin trafik yoğunluğu ve analizi,
• Ağ yönetimi, hadise ve strateji yönetimi,
• Mesaj yönetimi ve elektronik denetleme sistemleri yönetimi,
• Harita üzerinden kavşak ekleme,
• Aynı anda birden fazla kavşağın izlenmesi,
• Haftalık sinyal planı oluşturma ve geçmiş kavşak planını görüntüleme,
• SSM veri kaydı, izlenmesi ve analizi,
• SSM geçmişi görüntüleme ve analizi,
• Raporlama (araç sayıları ile yeşil ışık sürelerinin çapraz karşılaştırılması, hata verilerinin sıklığı vb.)
Uzaktan erişim imkanına sahip olan METİS, istem toplamada, bakım ve arıza yönetiminde işgücünü ve maliyetleri azaltarak verimliliği
arttırmaktadır.
SPECTO tünellerde oluşabilecek anormal durumlarda operatörü bilgilendirerek reaksiyon süresini en aza indirmeyi amaçlayan bağımsız bir tünel olay algılama sistemidir. SPECTO, görüntü işleme tabanlı olay algılama sistemi yazılımı, sunucu üzerinde ve kamera markasından bağımsız olarak RTSP üzerinden çalışmaktadır. Web tabanlı kullanıcı arayüzü ile operatör bilgisayarlarına hiçbir program yükleme gereksinimi olmadan kolayca erişilebilen SPECTO, entegre olduğu SCADA sistemi sayesinde operatörün kullanımını kolaylaştırdığı gibi algılanan olaylara en hızlı şekilde müdahale edilmesine yardımcı olmaktadır.
SPECTO, tünellerdeki beklenmedik durumları algılayabilmenin yanı sıra, araç yoğunluğunu ve geçen araç sayısını ölçmekte ve raporlamaktadır. Tespit edilen beklenmedik durum ve trafik değişkenlerine ait tanımlayıcı veri ve görüntüler, platforma ait veritabanına kaydedilmektedir. Daha sonra kaydedilen bu verilerin operatör ekranından geçmişe yönelik sorgusu yapılabilmektedir.
Olay Algılama Sistemi SPECTO'nun Analizleri
• Duran Araç Tespiti,
• Yaya Tespiti,
• Duman Tespiti,
• Ters Yönde Giden Araç Tespiti,
• Yoldaki Şüpheli Paket Tespiti,
• Geçen Araç Sayısı,
• Hızlı/Yavaş Giden Araç Tespiti,
• Anlık Yoğunluk Bilgisi,
• Araç Trafiği Yoğunluk Ölçümü.
Olay Algılama Sistemi, SPECTO Referanslar
Yazımızın buraya kadar olan kısmında akıllı şehirlerin önemli altyapılarından olan akıllı trafik sistemleri ile ilgili ISSD'nin geliştirdiği sistemler üzerinden genel bir bilgi verdik.
Bu bilgiler temelinde konuyu daha iyi irdeleyebilmek için Mersin Büyükşehir Belediyesi Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi'ni inceleyelim:
Sistemin Tanımı:
Kavşaklardaki sinyalizasyon sistemi, kavşak kollarındaki araç yoğunluğuna bağlı olarak kameralar aracılığı ile dinamik olarak yönetilmektedir. Trafik Kontrol Merkezi aracılığı ile 7/24 gözlem ve müdahale imkanı sağlanmaktadır. Şehrin 5 farklı noktasına yerleştirilen Dinamik Kavşak Kontrol Merkezleri ile sürücüler trafik yoğunluğu hakkında bilgilendirilerek yönlendirilmektedir. Şehrin 61 noktasına yerleştirilen Bluetooth detektörlerle seyahat süreleri hesaplanmaktadır.
Sistemin Fonksiyonları;
• Kavşakların araç sayısına bağlı değişken sürelerle yönetimi,
• Arşiv ve canlı veriler kullanılarak trafik analizleri, istatistik ve raporlama,
• Kavşaklarda bulunan kavşak kontrol cihazları ve sensörlere erişim ve müdahale imkanı,
• Kavşaklara yerleştirilen Kesintisiz Güç Kaynakları sayesinde, elektrik kesintilerinde 5 saate kadar harici enerji temini.
Sistemin Faydaları;
• Trafik güvenliğinde artış,
• Ortalama seyahat sürelerinde azalma,
• Yakıt ve enerji tüketiminde azalma,
• Karbondioksit emisyonunda azalma, bekleme sürelerinde azalma sağlanmıştır.
Sinyalizasyon Altyapısı Yenileme
Bu kapsamda 67 Sinyalize Kavşakta:
• 15.232 Metre Kablo Kazısı ve 55.563 Metre Kablolama Çalışması yapılmıştır,
• 175 Günde 33.000 Adam/Saat Çalışma Yapılmış,
• 129 Metreküp Beton Kullanılmış,
• 210 Sinyalizasyon Direği Öne Taşınmış,
• 67 Adet KGK Montajı Yapılmıştır
Araç sayım üniteleri ve kavşak kontrol cihazı
Sistem kapsamında her bir yaklaşım kolu için araç sayım üniteleri yerleştirilmiştir. Kameralardan gelen veriler Kavşak Kontrol Cihazı'na iletilerek faz süreleri dinamik olarak değiştirilmektedir.
Kameralardan gelen görüntü verileri
Trafik Yönetim Merkezi Yazılımı METİS
50 kavşakta Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi ve 17 kavşakta kesintisiz akım sağlamak amacı ile koordineli yeşil dalga uygulaması hayata geçirilmiştir.
METİS Anlık verileri
Sistem sayesinde, anlık veriler sayısal harita üzerinden izlenebilir ve istatistiki veri olarak kaydedilebilir hale getirilmiştir.
Ortalama Yeşil Süreleri
Sistem sayesinde, yeşil süreler, anlık olarak araç yoğunluğuna göre talep arttıkça uzamakta, talep azaldıkça kısalmakta, sonucunda da kavşak dinamik/değişken süreler ile yönetilmektedir.
Bu çalışma sonucunda:
• Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi kurulan kavşaklarda bekleme sürelerinde %28 iyileşme sağlanmıştır.
• Bu iyileşme sayesinde günlük ortalama 6.000 lt yakıt tasarrufu sağlanmaktadır.
• 7 ton daha az karbon salınımı gerçekleşmektedir.
SONUÇ:
Akıllı şehir olan/olma yolundaki bütün şehirlerimizin insan hayatını kolaylaştırıcı unsurları göz önünde bulundurarak ulaşım sorunlarını çözebilmek için yenilikçi ve teknoloji odaklı, akıllı şehir yeteneklerini geliştiren en etkin teknolojileri kullanan geleceğin ulaşım modellerine uygun olacak çalışmalar içerisinde olmaları akıllı şehir yolculuklarında vazgeçilmez olmalıdır.
Sevgi ve sağlıkla kalın.
Kaynaklar:
1. Çalışmalar ve Başarı Hikayesi
Referanslar, ISSD
2. Mersin Büyükşehir Belediyesi Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi
Uğurcan Özdemir
Kocaeli Üniversitesi
Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalı
Yüksek Lisans Tezi
AKILLI ŞEHİR UYGULAMALARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ
KOCAELİ - 2019
Katkıları için Hüsnü Baysal'a teşekkürler.
ISSD Akıllı Şehir Yolculuğu
2009 yılında kurulan ISSD, sistem tasarımı ve entegrasyonu, sayısal sinyal işleme, yazılım geliştirme ve elektronik tasarım konularında faaliyet göstermekte, ihtiyaç duyulan sayısal devrelerin tasarımı ve uygulamaya özel algoritmaların geliştirilmesi ile başlayan ve geliştirilen her nevi yazılımın gömülü platforma aktarılması ile sona eren sürecin tamamı ISSD bünyesinde gerçeklenebilmekte.
Halen ODTÜ Teknokent'teki ofislerinde faaliyetlerine devam eden ISSD, Trafik Yönetimi ve Trafik Denetimi konularında çözüm üreterek ürünler geliştirmekte; Trafik Yönetim Sistemleri içerisinde yer alan ISSD tarafından geliştirilen Dinamik Kavşak Yönetim Sistemi, CHAOS trafikte geçirilen süreyi en aza indirerek yakıt tüketimini ve çevre kirliliğini %30 oranında azaltmakta, sinyalize kavşaklarda kavşak kontrol cihazlarına entegre edilerek yeşil ışık sürelerini araç yoğunluğuna göre anlık optimize etmektedir sistem, Araç Sayım Kamerası (VIERO) ve Dinamik Kavşak Kontrol Ünitesi (CENTRIS) olmak üzere iki alt sistemden oluşmaktadır.
VIERO,kavşak kollarındaki araçların görüntü işleme teknikleri ile gerçek zamanlı sayımını yaparak araç yoğunlauk verisi elde etmektedir. Araç yoğunluk verisi, kavşak kontrol cihazı içerisine harici olarak yerleştirilen ve bu cihaza komuta ederek kavşak yönetimini sağlayan CENTRIS'e aktarılmaktadır.
CHAOS ile kavşaklarda ve kavşaklar arasındaki yol kesimlerinde trafik daha akıcı hale gelmekte ve ayrıca, sistemin ürettiği güvenli süreler ile kırmızı ışık ihlallerinde ve trafik kazalarında azalma sağlanmaktadır.
Birbiriyle Haberleşebilen CHAOS Sistemleri ile Sinyal Koordinasyonu
Dinamik kavşak yönetimi ile bir kavşakta sağlanan fayda, sistemin ardışık kavşaklarda da uygulanması ile artmaktadır. CHAOS sisteminin diğer bir CHAOS sistemi ile haberleşebilme özelliği, ardışık kavşaklar arasında sinyal koordinasyonunu mümkün kılmaktadır. Bir kavşaktan çıkan araçların ne kadarının kaç saniye sonra diğer kavşağa ulaşacağı bilgisi kullanılarak, CHAOS sisteminin lokal kavşak yönetimi yerine birden fazla kavşakta sinyal koordinasyonu gerçekleştirecek şekilde çalışması sağlanmaktadır. Böylece, bir kavşaktan çıkan araçların diğer kavşaktan, kırmızı ışıkta hiç beklemeden ya da daha kısa süre bekleyerek geçmesi mümkün olmaktadır.
Öncelikli Araç Geçişi
CHAOS sistemi dahilinde yer alan Öncelikli Araç Geçiş Modülü sayesinde, kavşağa yaklaşmakta olan ambulans ve itfaiye araçlarına geçiş önceliği verilmesi mümkün hale gelmektedir. Sistem, öncelikli geçişi istenen araca yerleştirilen veya önceden yerleştirilmiş olan GPS modülü ile konum bilgisi almaktadır. METİS üzerinde çalışan öncelikli geçiş algoritması bu konum bilgisini kullanarak kavşağa yaklaşmakta olan taşıtların yönünü belirlemekte ve anlık olarak kavşaktaki sinyal düzenini CENTRIS yardımı ile değiştirmektedir. Böylece, ambulans ve itfaiye araçlarının kavşaklardan geçişi esnasında yaşanan karmaşa en aza indirilmekte ve olası kazalar önlenmektedir.
Dinamik Kavşak Yönetim Sistemi; Konya, Diyarbakır, Şanlıurfa, Malatya, Mersin, Ankara, Adana, Erzurum, Karaman, Afyonkarahisar, Nevşehir, Çanakkale, Çorum, Antalya Karayolları 9.Bölge Müdürlüğü'ndeki ve daha birçok ilin kavşaklarında kullanılmakta ve bunların haricinde farklı şehirlerde yapılan demo çalışmaları vardır. Türkiye genelinde 750-800 noktada sistemler çalışır durumdadır. Uluslararası pazarda ise Hindistan, Ras-Al Khaimah, Bahreyn, Katar, Kazakistan, Azerbaycan ve Kırgızistan'da sistemler bulunmaktadır. Ayrıca Nijerya Lagos'ta 40 kavşağa 18 ay içerisinde Dinamik Kavşak Yönetim Sistemi, CHAOS kurulumu gerçekleştirilecek, CHAOS sistemi içerisinde yer alan Araç Sayım Kameraları, Lagos'da seçilen kavşaklardaki her bir yöne monte edilerek araç yoğunluğunu ölçecek ve kameralar tarafından elde edilen veriler kavşak kontrol cihazı içerisine yerleştirilen ve yine CHAOS'un bileşeni olan CENTRIS'e aktarılarak, CENTRIS üzerinde kameradan gelen anlık veriler analiz edilerek trafik ışıklarının optimizasyonu sağlanacaktır.
Proje ile ilgili ilk çalışmalara Nisan ayının ilk haftası başlanmış olup, tek kavşak için alt yapı çalışmaları, montajı ve devreye alınması mayıs sonuna kadar tamamlanacak. Haziran ayında 3 kavşak için ve sonrasında da kalan 36 kavşak için çalışmalar devam edecek.
Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi, CHAOS Referanslar
Ülkemizde hızla artan trafikteki araç sayısı ve bunun bir sonucu olarak artış gösteren trafik kazaları, trafik denetiminde elektronik sistemlerin kullanımını zorunlu hale getirmektedir.
ISSD tarafından geliştirilen ve üretilen;
• Otoyol Plaka Tanıma Sistemi,
• Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi,
• Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi,
• Park İhlal Tespit Sistemi trafik denetiminin temel öğeleridir.
ISSD Elektronik Denetleme Sistemleri, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan POLNET sistemine entegre olarak 7/24 her türlü hava koşulunda %95 doğruluk oranıyla çalışmaktadır.
Plaka Tanıma Sistemi POINTR ise, araç plakalarını 7/24 her türlü hava koşulunda tespit edebilmekte ve sistem sayesinde elde edilen veriler kablolu ya da kablosuz olarak istenilen uzak bir merkeze aktarılabilmektedir. POINTR ile birlikte Kırmızı Işık İhlal Tespiti, Park İhlal Tespiti, Koridor Hızı İhlal Tespiti de sunulan diğer çözümler arasındadır.
Plaka Tanıma Sistemi, POINTR
Plaka Tanıma Sistemi, araç plakalarının okunmasını, depolanmasını ve elde edilen verilerin analiz edilmesini sağlayan sistemdir. Plaka Tanıma Sistemi, görüntü tabanlı plaka tanıma ünitesi ve merkezi sunucu uygulamalarından oluşmaktadır. Plaka tanıma ünitesi, bünyesinde dahili IR aydınlatma ünitesi içeren bir IP66 muhafaza içinde yüksek çözünürlüklü bir kamera ve gömülü işlemci platformu barındırmaktadır.
Plaka Tanıma Sistemi,7/24 araçların plakasını, gündüz de ek olarak markasını ve rengini her türlü hava koşulunda tespit edebilmektedir. Sistem sayesinde elde edilen bu veriler, network ağı üzerinden istenilen uzak bir merkeze aktarılabilmektedir.
Kompakt yapıdaki Plaka Tanıma Sistemleri; direklere, köprülere, karayolları üzerindeki yapılara monte edilebilmektedir.
Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi, POINTR K3000
Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi POINTR K3000, kırmızı ışık ihlali yapan araçları tespit etmektedir. Sistem, ihlal nedeniyle meydana gelen kazaları en aza indirerek trafik güvenliğinin artmasına katkı sağlamaktadır.
POINTR K3000, her şerit için bir adet POINTR P3000 Plaka Tanıma Ünitesi, bir adet geniş açılı görüş kamerası ve yüksek güçte flaş ünitesi içermektedir.
Sistem, sanal loop teknolojisi kullanarak, ışık ihlali yapan araçları tespit etmektedir. Kırmızı ışık ihlali yapan araçlara ait plakalar sistem tarafından otomatik olarak tespit edilmekte ve PLATÜRK yazılımına aktarılmaktadır.
Sistem, ihlal öncesi ve ihlal sonrası istenilen sürelerde video kayıtlarını, ihlal yapan aracın geniş açılı ve dar açılı fotoğrafını merkeze aktarmaktadır. Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi'nden elde edilen görüntüler ve işlenmiş veriler (yer, plaka, araç markası, araç rengi, ihlal tarihi / zamanı) PLATÜRK Yazılımı'na iletilerek ceza makbuzları otomatik olarak oluşturulmakta ve operatör onayına sunulmaktadır.
Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi POINTR K3000'nin Özellikleri
• 7/24 Şerit Bazlı Kırmızı Işık İhlal Tespiti,
• Araç Bilgisi ile Birlikte Plaka Tanıma Özelliği,
• Uzaktan Erişim,
• Sinyalizasyondaki Arıza Durumunda Otomatik Olarak Bekleme Moduna Geçme,
• Trafik Polisinin Kavşağı Yönettiği Durumlarda Merkezden Sistemi Kapatabilme,
• Yüksek Çözünürlükte Video Kaydı.
Park İhlal Tespit Sistemi, POINTR P2000
Park İhlal Tespit Sistemi POINTR P2000, park yasağı olan alanlardaki araçları tespit ederek, plaka tespiti yapmaktadır. Bir adet Pan-Tilt-Zoom özelliğine sahip yüksek çözünürlüklü kamera ve gömülü görüntü işleme kartından oluşan sistem, 75 metre yarıçapında bir alan dahilinde sürekli tarama yaparak, operatör tarafından belirlenebilen süreleri aşan parklanma durumlarında, araçları otomatik olarak tespit etmektedir. Park ihlali yaptığı belirlenen araçlar anında kayıt altına alınarak, ihlal süresi belirlenmekte ve bu süre operatörün belirlediği eşik süre değerini aştığında otomatik olarak ceza makbuzu düzenlenebilmektedir. Bununla birlikte, sistem bünyesindeki dahili IP kamera sayesinde, ihlalin başladığı ve bittiği anlardaki araca ait resimler/video kayıtları merkeze aktarılmaktadır.
Park İhlal Tespit Sistemi'nden elde edilen görüntü ve işlenmiş veriler (yer, plaka, araç markası, araç rengi, ihlal tarihi/zamanı) PLATÜRK Yazılımı'na iletilerek ceza makbuzları otomatik olarak oluşturulmakta ve operatör onayına sunulmaktadır.
Park İhlal Tespit Sistemi POINTR P2000'in Özellikleri
• 75 Metre Yarıçapında Alanda İhlal Tespiti,
• Otomatik Plaka Tanıma,
• Uzaktan Erişim ve 7/24 İhlal Tespit Yeteneği,
• Yüksek Çözünürlüklü Video Kaydı,
• Hızlı Kurulum,
• Otomatik Ceza Makbuzu Düzenleme.
Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi, POINTR Moonlight M3000
Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi, karayolları üzerinde belirlenen iki nokta arasında araçların ortalama hızlarını hesaplayarak kural ihlali yapan araçları tespit etmektedir. Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi, hız denetimi yapılmak istenen yol güzergahının giriş ve çıkışına yerleştirilen plaka tanıma üniteleri ve bu ünitelerden elde edilen plaka bilgilerini kullanarak ortalama hız hesabı yapan merkezi bir yazılımdan oluşmaktadır. Belirlenen koridorun giriş ve çıkış noktalarında plakası belirlenen araçların, bu iki nokta arasındaki seyahat süresi ölçülmekte ve bu değer mesafe bilgisi de kullanılarak ortalama hız bilgisine dönüştürülmektedir. Sistem, tek ya da çok şeritli yollarda, peş peşe veya yan yana giden araçları yüksek çözünürlüklü kameralarla tespit etmektedir. Ayrıca hız ihlali yapılan yer, zaman, tarih, mesafe, yön, taşıt hızı, hız sınırı, hız ihlal olayı vb. bilgileri PLATÜRK merkezi yazılımı aracılığıyla ceza makbuzuna aktarmaktadır.
Noktasal hız tespit sistemlerinden farklı olarak, sistemde radar kullanılmamakta ve bu sayede kalibrasyon ihtiyacı ortadan kalkmaktadır.
Bununla birlikte, ortalama hız hesabına dayalı denetimler, araçların tüm güzergah boyunca hız sınırlamalarına uymasının yolunu açmakta ve aşırı hıza bağlı kazaları önlemede büyük katkılar sağlamaktadır.
Koridor Hızı İhlal Tespit Sistemi POINTR Moonlight M3000'in Özellikleri
• Uzaktan Erişim,
• 7/24 Hız İhlali Tespiti,
• İhlal Yapan Aracın Yüksek Çözünürlükte Fotoğraflanması ve Plaka Tanıma,
• Harici Kamera ile Video Kaydı.
Elektronik Denetleme Sistemleri, EDS Referanslar
Sürücüleri anlık trafik durumundan haberdar eden, trafik denetimi, yönetimi ve ulaşım planlamasında kullanılmak üzere trafik verilerini toplayıp yayınlayan ve arşivleyen, geniş çaplı trafik analiz kabiliyetine sahip bir sistem olan Bluetooth Tabanlı Trafik Analiz Sistemi BLUESIS ile ortalama seyahat süresi tespit edilmekte, alternatif güzergah önerisi sunulmakta, ortalama araç hızı ve araç yoğunluk ölçümü yapılmaktadır.
Bluetooth Tabanlı Trafik Analiz Sistemi BLUESIS, istenilen iki veya daha fazla nokta arasındaki ortalama seyahat süresini anlık olarak hesaplayarak, mobil platformlar ve/veya değişken mesaj sistemleri aracılığıyla sürücülerle paylaşmaktadır. BLUESIS, en az 2 noktaya kurulmak suretiyle, bu noktalardan geçen araçlardaki bluetooth özellikli cihazları tespit ederek eşleştirmektedir.
Her iki noktada da tespit edilen araçlar üzerinden ortalama seyahat süresi hesaplanmaktadır. Çift yönlü, 200 metreye varan yüksek algılama menzili ve her türlü hava koşulunda yüksek performans sergileyen BLUESIS, IP65 standartlarında muhafazaya sahiptir. Sistem, düşük güç tüketimi sayesinde güneş enerji panelleri ile de çalışabilmektedir. BLUESIS, sürücüleri anlık trafik durumundan haberdar eden,trafik yönetimi, denetimi ve ulaşım planlamasında kullanılmak üzere trafik verilerini toplayıp yayınlayan ve arşivleyen, geniş çaplı trafik analiz kabiliyetine sahip bir sistemdir.
BLUESIS, veri iletimini fiber veya sim kart ile gerçekleştirebilir. Böylece altyapısı uygun olmayan bölgelerde kurulum ve montaj sıkıntısı yaşanmamaktadır.
Dahili hafızası sayesinde veri kayıt imkanı sunan BLUESIS, iletişim kanallarında oluşabilecek herhangi bir arıza durumunda da veri kaybını engellemektedir. Sistem için gerekli olan güncellemeler uzak erişim ile yapılabilir ve system için gerekli olan servis, yola müdahale olmadan sağlanabilir.
Bluetooth Tabanlı Trafik Analiz Sistemi, BLUESIS Referanslar
ISSD, Alman menşeili trafik simülasyon yazılımı geliştiren PTV Group'un Türkiye'deki tek distribütörüdür. Trafik simülasyon ve ulaşım planlama yazılımları ile (VISSIM, VISUM, VISTRO, VISWALK) trafik etki analizi, ulaşım planlaması, geometrik düzenleme, sinyal süre optimizasyonu, yaya simülasyonu vs. yapılmaktadır. Burada önemli bir uygulama alanı da, VISSIM simülasyon ortamında mevcut trafik durumu ile CHAOS kurulumundan sonraki trafik durumunun karşılaştırabilmesidir.
Bu sayede son kullanıcılar, sistemin faydalarını kurulum yapılmadan önce görmekte, sistemin sağlayacağı iyileşme hakkında fikir sahibi olabilmektedir.
Ayrıca ISSD Trafik Kontrol Merkezi Yazılımları, Tünel İçi Olay Algılama ve Açık Alan Olay Algılama konularında da ürün ve çözümler sunmaktadır.
Trafik Kontrol Merkezi Yazılımı, METİS
Trafik Kontrol Merkezi Yazılımı, METİS sayısal harita tabanlı, uluslararası haberleşme standartlarına uygun bir şekilde kavşaklarla canlı bağlantı kuran ve 7/24 iletişim halinde olan, kavşak kontrolünü uzaktan yapabilme becerisine sahip, güncel ve geçmiş trafik verilerine göre istatistiksel analizler yapabilen, tümüyle web tabanlı bir kontrol merkezi yazılımıdır.
METİS'in Yetenekleri
• Şehrin trafik yoğunluğu ve analizi,
• Ağ yönetimi, hadise ve strateji yönetimi,
• Mesaj yönetimi ve elektronik denetleme sistemleri yönetimi,
• Harita üzerinden kavşak ekleme,
• Aynı anda birden fazla kavşağın izlenmesi,
• Haftalık sinyal planı oluşturma ve geçmiş kavşak planını görüntüleme,
• SSM veri kaydı, izlenmesi ve analizi,
• SSM geçmişi görüntüleme ve analizi,
• Raporlama (araç sayıları ile yeşil ışık sürelerinin çapraz karşılaştırılması, hata verilerinin sıklığı vb.)
Uzaktan erişim imkanına sahip olan METİS, istem toplamada, bakım ve arıza yönetiminde işgücünü ve maliyetleri azaltarak verimliliği
arttırmaktadır.
SPECTO tünellerde oluşabilecek anormal durumlarda operatörü bilgilendirerek reaksiyon süresini en aza indirmeyi amaçlayan bağımsız bir tünel olay algılama sistemidir. SPECTO, görüntü işleme tabanlı olay algılama sistemi yazılımı, sunucu üzerinde ve kamera markasından bağımsız olarak RTSP üzerinden çalışmaktadır. Web tabanlı kullanıcı arayüzü ile operatör bilgisayarlarına hiçbir program yükleme gereksinimi olmadan kolayca erişilebilen SPECTO, entegre olduğu SCADA sistemi sayesinde operatörün kullanımını kolaylaştırdığı gibi algılanan olaylara en hızlı şekilde müdahale edilmesine yardımcı olmaktadır.
SPECTO, tünellerdeki beklenmedik durumları algılayabilmenin yanı sıra, araç yoğunluğunu ve geçen araç sayısını ölçmekte ve raporlamaktadır. Tespit edilen beklenmedik durum ve trafik değişkenlerine ait tanımlayıcı veri ve görüntüler, platforma ait veritabanına kaydedilmektedir. Daha sonra kaydedilen bu verilerin operatör ekranından geçmişe yönelik sorgusu yapılabilmektedir.
Olay Algılama Sistemi SPECTO'nun Analizleri
• Duran Araç Tespiti,
• Yaya Tespiti,
• Duman Tespiti,
• Ters Yönde Giden Araç Tespiti,
• Yoldaki Şüpheli Paket Tespiti,
• Geçen Araç Sayısı,
• Hızlı/Yavaş Giden Araç Tespiti,
• Anlık Yoğunluk Bilgisi,
• Araç Trafiği Yoğunluk Ölçümü.
Olay Algılama Sistemi, SPECTO Referanslar
Yazımızın buraya kadar olan kısmında akıllı şehirlerin önemli altyapılarından olan akıllı trafik sistemleri ile ilgili ISSD'nin geliştirdiği sistemler üzerinden genel bir bilgi verdik.
Bu bilgiler temelinde konuyu daha iyi irdeleyebilmek için Mersin Büyükşehir Belediyesi Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi'ni inceleyelim:
Sistemin Tanımı:
Kavşaklardaki sinyalizasyon sistemi, kavşak kollarındaki araç yoğunluğuna bağlı olarak kameralar aracılığı ile dinamik olarak yönetilmektedir. Trafik Kontrol Merkezi aracılığı ile 7/24 gözlem ve müdahale imkanı sağlanmaktadır. Şehrin 5 farklı noktasına yerleştirilen Dinamik Kavşak Kontrol Merkezleri ile sürücüler trafik yoğunluğu hakkında bilgilendirilerek yönlendirilmektedir. Şehrin 61 noktasına yerleştirilen Bluetooth detektörlerle seyahat süreleri hesaplanmaktadır.
Sistemin Fonksiyonları;
• Kavşakların araç sayısına bağlı değişken sürelerle yönetimi,
• Arşiv ve canlı veriler kullanılarak trafik analizleri, istatistik ve raporlama,
• Kavşaklarda bulunan kavşak kontrol cihazları ve sensörlere erişim ve müdahale imkanı,
• Kavşaklara yerleştirilen Kesintisiz Güç Kaynakları sayesinde, elektrik kesintilerinde 5 saate kadar harici enerji temini.
Sistemin Faydaları;
• Trafik güvenliğinde artış,
• Ortalama seyahat sürelerinde azalma,
• Yakıt ve enerji tüketiminde azalma,
• Karbondioksit emisyonunda azalma, bekleme sürelerinde azalma sağlanmıştır.
Sinyalizasyon Altyapısı Yenileme
Bu kapsamda 67 Sinyalize Kavşakta:
• 15.232 Metre Kablo Kazısı ve 55.563 Metre Kablolama Çalışması yapılmıştır,
• 175 Günde 33.000 Adam/Saat Çalışma Yapılmış,
• 129 Metreküp Beton Kullanılmış,
• 210 Sinyalizasyon Direği Öne Taşınmış,
• 67 Adet KGK Montajı Yapılmıştır
Araç sayım üniteleri ve kavşak kontrol cihazı
Sistem kapsamında her bir yaklaşım kolu için araç sayım üniteleri yerleştirilmiştir. Kameralardan gelen veriler Kavşak Kontrol Cihazı'na iletilerek faz süreleri dinamik olarak değiştirilmektedir.
Kameralardan gelen görüntü verileri
Trafik Yönetim Merkezi Yazılımı METİS
50 kavşakta Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi ve 17 kavşakta kesintisiz akım sağlamak amacı ile koordineli yeşil dalga uygulaması hayata geçirilmiştir.
METİS Anlık verileri
Sistem sayesinde, anlık veriler sayısal harita üzerinden izlenebilir ve istatistiki veri olarak kaydedilebilir hale getirilmiştir.
Ortalama Yeşil Süreleri
Sistem sayesinde, yeşil süreler, anlık olarak araç yoğunluğuna göre talep arttıkça uzamakta, talep azaldıkça kısalmakta, sonucunda da kavşak dinamik/değişken süreler ile yönetilmektedir.
Bu çalışma sonucunda:
• Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi kurulan kavşaklarda bekleme sürelerinde %28 iyileşme sağlanmıştır.
• Bu iyileşme sayesinde günlük ortalama 6.000 lt yakıt tasarrufu sağlanmaktadır.
• 7 ton daha az karbon salınımı gerçekleşmektedir.
SONUÇ:
Akıllı şehir olan/olma yolundaki bütün şehirlerimizin insan hayatını kolaylaştırıcı unsurları göz önünde bulundurarak ulaşım sorunlarını çözebilmek için yenilikçi ve teknoloji odaklı, akıllı şehir yeteneklerini geliştiren en etkin teknolojileri kullanan geleceğin ulaşım modellerine uygun olacak çalışmalar içerisinde olmaları akıllı şehir yolculuklarında vazgeçilmez olmalıdır.
Sevgi ve sağlıkla kalın.
Kaynaklar:
1. Çalışmalar ve Başarı Hikayesi
Referanslar, ISSD
2. Mersin Büyükşehir Belediyesi Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi
Uğurcan Özdemir
Kocaeli Üniversitesi
Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalı
Yüksek Lisans Tezi
AKILLI ŞEHİR UYGULAMALARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ
KOCAELİ - 2019
Katkıları için Hüsnü Baysal'a teşekkürler.