Otomotiv, yarı iletkenler ve elektronik alanında büyük çaplı üretim tesislerine ev sahipliği yapan Şangay'daki fabrikalar, üretimlerine ara vermek zorunda kaldı.
Çin'in en büyük kenti ve Asya'nın en önemli finans ve ticaret merkezlerinden biri olan Şanghay'da artan Kovid-19 vakaları nedeniyle uygulanan kapanma tedbirleri, ülke ekonomisini olduğu kadar küresel ekonominin de can damarı niteliğindeki lojistik ve tedarik zincirlerini kesintiye uğratıyor.
Şanghay'da mart ortasından itibaren Omicron varyantının yayılmasıyla vakalarda görülen ani artış, yerel otoriteleri salgını kontrol altına almak ile nüfusu 26 milyonu aşan şehrin temel ihtiyaçlarını karşılamak arasında ikilemde bıraktı.
Kentte Omicron varyantının tetiklediği vakalar nedeniyle 28 Mart'ta ilan edilen kademeli kapanma, vakalar azalmadığı için tüm şehirde belirsiz süreyle uzatıldı.
Kapanma tedbirlerinin uzaması, gıda, ilaç ve ihtiyaç malzemelerinin dağıtımı ile bakım hizmetlerinin sağlanmasında sıkıntılara sebep oldu.
Çok sayıda yabancının ikamet ettiği, çoğunluğu beyaz yakalılardan oluşan Çin'in üst düzey insanlarının yaşadığı şehrin sakinleri için temel ihtiyaçları karşılamak dahi zorlaştı.
Evlerinden dışarı çıkamayan Şanghaylılar, çevrim içi alışverişe yönelirken, tedarikçi işletmeler, dağıtıcı kurye eksikliği ve diğer lojistik problemler nedeniyle talepleri karşılayamıyor.
Alibaba, JD.com ve Meituan gibi Çinli çevrim içi alışveriş platformları, Şanghay'daki depolarını takviye etmeye, personel ve dağıtıcı sayısını artırmaya çalışsalar da virüs tedbirleri yüzünden tam kapasite çalışamıyor.
Asya'nın ve dünyanın önemli finans, ticaret, imalat ve ulaştırma merkezlerinden olan şehrin haftalarca dış dünyaya kapalı kalması, yurt içinde ve yurt dışında çok sayıda sektördeki tedarik zincirlerini olumsuz etkiliyor.
Üretimde aksamalar
Otomotiv, yarı iletkenler ve elektronik alanında büyük çaplı üretim tesislerine ev sahipliği yapan kentteki fabrikalar, kapanma tedbirleri nedeniyle üretimlerine ara vermek zorunda kaldı.
Amerikan otomobil üreticisi Tesla ve Çin'in en büyük çip üreticisi Uluslararası Yarı İletken İmalat Şirketi (SMIC) üretimlerini durdurdu.
Şanghay otoriteleri, kapanma tedbirlerinden etkilenen imalat sektöründe üretimin sürdürülebilmesi için Tesla ve SMIC'nin olduğu 666 şirketi "beyaz listeye" alarak faaliyetlerini kapalı devre sürdürmelerine izin vermesinin ardından fabrikalar yeniden işbaşı yapabildi.
Ancak üreticiler karantina tedbirleri nedeniyle hala nasıl ham madde ve parça temin edeceklerini, ürettiklerini nasıl fabrikadan çıkarıp piyasaya sürebileceklerini kestiremiyor.
Lojistik tıkanıklık
Katı karantina tedbirleri, Çin'de lojistik sektörünün büyük bölümünü oluşturan kara yolu taşımacılığını sekteye uğratıyor.
Şanghay ve diğer şehirlerdeki salgın tedbirleri nedeniyle kapanan şehirler arası yollar, ülkede kara yoluyla taşınan yük miktarını büyük ölçüde azaltırken, uzayan teslimat süreleri nedeniyle taşıma maliyetleri artıyor.
Çok sayıda şehir ve eyalet yönetimi, bölgelerine giren kamyon ve tır şoförlerinden negatif test ibraz etmesini istiyor. Şehir ve eyalet giriş çıkışlarında yapılan kontroller nedeniyle uzun kamyon kuyrukları oluşuyor.
Kapanma tedbirlerinin uygulandığı Şanghay ve kuzeydoğudaki Cilin eyaletinden geçen şoförlerden, diğer şehirlere geçebilmek için iki hafta karantinada kalmaları talep ediliyor.
Kara yollarındaki kamyon ve tır trafiği hacmini gösteren Kara Yolu Araçları Yük Taşıma Akışı Endeksi, nisanın ilk haftasında önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 22,4 düşüş kaydetti.
Taşıma hacmi, karantinadaki Şanghay'da yüzde 69,7, Cilin eyaletinde ise yüzde 86,7 azaldı.
Çin Taşımacılık ve Satın Alma Federasyonu verilerine göre, kapasite azalması ve uzun taşıma süreleri nedeniyle yük taşıma maliyetleri nisan başında geçen yıla göre yüzde 30 arttı.
Şanghay Limanı'nda darboğaz
Tır ve kamyon seferlerinin aksaması, konteyner trafiğinin yüzde 50'sinden fazlasının kara yoluyla aktarıldığı Şanghay Limanı'nda da darboğaza sebep oldu.
Kara, deniz ve hava yolu lojistiğinin kilit aktarım noktası olan liman, kapalı devre salgın koruma tedbirlerine rağmen faaliyetini sürdürse de kargo transferlerini yapacak araçların bulunmaması çok sayıda geminin yüklerini indiremeden limanda beklemesine yol açıyor.
Çin'deki Avrupa Birliği Ticaret Odası, Şanghay Limanı'ndaki yük trafiğinin normal şartlara göre yüzde 40 azaldığının tahmin edildiğini açıkladı.
Hava yolu kargo trafiği de kapanma sırasında belirgin şekilde azaldı. Uçuş izleme sitesi VariFlight'ın verilerine göre Şanghay'ın Hongqiao ve Pudong havalimanlarına 6-12 Nisan'da planlanan seferlerin yüzde 98'i iptal edildi.
Pudong Havalimanı, Çin'in hava yolu taşıma kapasitesinin yüzde 50'sini tek başına sağlıyor.
Küresel tedarik zincirleri olumsuz etkileniyor
Şanghay ve çevresindeki Yangzı Nehri Deltası'ndaki diğer büyük üretim merkezlerini etkileyen lojistik tıkanıklığın etkileri yurt içinde ve dışında tedarik zincirlerini olumsuz etkiliyor.
Çin'deki Avrupa Birliği Ticaret Odasını yaptığı ankete göre, Avrupalı şirketlerin yüzde 30'u, tedarik aksaklıklarından olumsuz etkilendiğini bildirdi.
Çin'deki Amerikan Ticaret Odasının yaptığı ankette de şirketlerin yüzde 57,3'ünün, tıkanıklıktan olumsuz etkilendiği belirlendi.
Şanghay'da 28 Mart'ta kapanma tedbirlerinin uygulanmaya başlamasının ardından küresel pazar için elektronik, yarı iletkenler ve otomobil üreten çok sayıda şirket faaliyetlerini azaltmak veya tamamen durdurmak zorunda kaldı.
Çinli teknoloji devi Huawei'in tüketici elektroniği ve otomobil bölümünün başındaki Yu Çıngdong, WeChat'ten paylaştığı mesajda, "Eğer Şanghay mayıs ayına kadar üretime devam edemezse, tedarik zincirleri şehre bağlı tüm teknoloji ve sanayi şirketleri özellikle de otomotiv endüstrisi, durma noktasına gelir." değerlendirmesinde bulundu.
Ekonomiye etkisi
Hong Kong Çin Üniversitesinden ekonomist Song Çıng'ın hazırladığı rapora göre, Şanghay'daki bir aylık kapanmanın yarattığı lojistik engeller ve işletme maliyetlerinin artması nedeniyle kentin gelirlerinin yüzde 61, toplam milli gelirinin ise yüzde 8,6 azalacağı tahmin ediliyor.
Ulusal İstatistik Bürosunun (UİB) açıkladığı ilk çeyrek verilerine göre mart ayında perakende satışlar yüzde 3,5 azaldı. Bu, Ağustos 2020'den beri görülen ilk daralma oldu.
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH), ocak, şubat ve mart aylarını kapsayan dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,8 artarken, "yüzde 5,5 civarında" olması hedeflenen yıllık büyüme oranının altında kaldı.
Şanghay'daki kapanmanın ekonomiye somut etkisinin, nisan, mayıs ve haziran aylarını kapsayan yılın ikinci çeyreğinde görüleceği tahmin ediliyor.