YÖK 100/2000 Projesi, bilim hayatımızın geleceğini şekillendirecek

ANKARA / AA - Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç, öncelikli 100 tematik alanda doktoralı insan kaynağını artırmak için başlatılan YÖK 100/2000 Projesi'nin, geleceğin bilim hayatını şekillendireceğini, üniversitelere bir sıçrama yaptıracağını belirtti. Yükseköğretim tarihinde ilk kez kurgulanan "YÖK 100/2000 Doktora Burs Projesi" kapsamında, doktora yapan bursiyer öğrenciler, YÖK Konferans Salonu'nda düzenlenen toplantıda bir araya geldi. YÖK Başkanı Saraç, toplantının açılışındaki konuşmasında, 2016'da YÖK tarafından başlatılan programdan yararlanan 400'e yakın öğrenci ile bir araya geldiklerini vurgulayarak, "Öğrencilerimiz, YÖK'ün salonlarına enerji veriyorlar." dedi. Türkiye'deki üniversitelerde, bugün itibarıyla 43 bin 265'i kız öğrenci olmak üzere toplam 97 bin öğrencinin doktora yaptığını aktaran Saraç, bir kısmı araştırma görevlisi statüsünde olan bir kısmı ise başka bir işte çalışan bu öğrencilerin ayrıca bir üniversitede dışarıdan takip ederek ders ve tezlerini yürüttüklerini anlattı. Saraç, dünyanın ilk 10 büyük ekonomisinden birisi olma hedefini önüne koyan Türkiye'de yetişmiş doktoralı eleman sayısında çok büyük mesafe kaydetmek gerektiğini bildirdi. Yükseköğretim kurulu sayısının 206, öğrenci sayısının 7 milyon 848 bine ulaştığını aktaran Saraç, bu rakamların sayısal büyümeyi gösterdiğini belirtti. Göreve geldiğinde "Bu sayısal büyümeye nitelik, keyfiyet ve kalitenin de eşlik etmesi gerektiğini, önceliğin ise kalite olduğunu" ifade ettiklerini hatırlatan Saraç, bu çerçevede yürüttükleri kalite kurulu, misyon farklılaşması ve ihtisaslaşması, bölgesel kalkınma odaklı üniversiteler ve araştırma üniversiteleri, hedef odaklı uluslararasılaşma gibi çalışmaları özetledi. Yekta Saraç, doktoralı insan kaynağının nitelik ve nicelik olarak artırılmasına yönelik başlatılan "YÖK 100/2000 Projesi"ne ilişkin detayları da paylaştı. Saraç, "Çin'de 1000 kişiye 2,2; Amerika'da 1000 kişiye 1,7; Avrupa Birliği ülkelerinde 1000 kişiye 1,5 doktoralı kişi düşerken, Türkiye'de bu oran 1000 kişiye 0,4. Bütün amacımız, doktoralı insan kaynağı oranını artırmak. Bu istikamette ciddi mesafe kaydettiğimizi bir yıl zarfını aşmayacak kamuoyu ile paylaşacağız." dedi.

"Sıradan bir burs programı olarak görmüyoruz" Kalkınmış ülkeler arasındaki sıralamada yükselmek için doktoralı insan kaynağının da artırılması gerektiğine işaret eden Saraç, sözlerini şöyle sürdürdü: "100/2000 Projesi de bu fikirle ortaya çıktı. YÖK olarak çoğu kurgusu itibarıyla bir ilk olan başkaca burs programlarımız da var. Fakat biz YÖK 100/2000'i sıradan bir burs programı olarak görmüyoruz. YÖK 100/2000 Projesi'ni biz bir Türkiye projesi, bir prestij projesi olarak görüyoruz. Devletimizin 2023 için çizdiği vizyonda net kalkınma değerini kendi beyin gücüne dayanarak artırabilen bir Türkiye hedefleniyor. Bizim 100/2000 dediğimiz gibi, Almanya, Çin, Kore, Japonya, Tayvan, Rusya da çeşitli isimler altında 100/2000 benzeri mükemmeliyeti hedefleyen doktora programları başlattı. İşte tam da bu bağlamdan olmak üzere, 2016'da planlamayı yaparken bu burs programındaki doktora alanlarının ülkenin aciliyetle ihtiyacı olan öncelikli alanlardan olmasına büyük önem atfettik. Bunların hepsi tematik alanlar ve bu programlarda kümülatif bir kitle oluşmasını sağladık. En az 3 doktora öğrencisinin aynı anda programa dahil olmasına özen gösterdik. Ancak bu alanlarda yetkinliğini ortaya koymuş üniversitelerin programı açmasına izin verdik." "Tam zamanlı araştırma yapıyorlar" Saraç, YÖK 100/2000 Projesi kapsamında doktora yapan öğrencilerin tam zamanlı üniversitede bulunarak araştırmalarını yürüttüğünü aktardı. Böylece bu kişilerin kurumu, akademiyi ve gerektiğinde sanayiyi öğrenerek tezlerini hazırladıklarını ifade eden Saraç, "Doktora programı boyunca her bir öğrencinin etki değeri yüksek dergilerde birkaç araştırmalarının yayımlanmasının teşvik edilmesini üniversitelerimizden talep ediyoruz." bilgisini verdi. Yekta Saraç, "Bu proje kurgusu, amacı ve süreçleri itibarıyla ülkemiz için bir ilktir." vurgusunu yaptı. 2000'li yıllardan sonra özellikle gelişmiş üniversitelerde doktora programlarının amaçlarının farklılık gösterdiğini dile getiren Saraç, bunların inovatif, endüstriyel ve geleceğin akademiye hedeflenen doktora programları gibi sınıflanabileceğini söyledi. Türkiye'de endüstriyel doktora programlarında "SAN-TEZ Projesi" ile kısmen de olsa başarı elde edildiğini bildiren Saraç, doktora öğrencilerine, şu sözlerle seslendi: "Ancak inovatif doktora programları için kapsamlı araştırma laboratuvarlarında farklı araştırma ekiplerinin geniş araştırma projelerini üretmesini bekliyoruz. Sizlerden ayrıca uluslararası iletişimler kurmanızı da bekliyoruz. Önünüze koyduğunuz tematik alanın, sektörün ve ülkenin ihtiyaçlarının, yapacağınız özgün araştırmalarınız ile karşılanacağına inanıyoruz. Üniversitelerimize de yeni dünya düzeninde önemli bir literatür olan akıllı uzmanlaşma konusunda kapsayıcı çalışmalar yapmalarını öneriyoruz. İşte tam da bu noktada YÖK'ün doktora konusuna verdiği önem ve akademide ve endüstride ülkemizin geleceğinin değeri noktasında sizlere ciddi ümitler bağlamış durumdayız."

Dört alanda 100 öncelikli alan Yekta Saraç, 100/2000 YÖK Doktora Burs Programı ile burs verilen alt alanların "temel bilimler ve mühendislik", "sağlık", "sosyal bilimler" ile "mimarlık ve tasarım"dan oluşan 4 ana başlık altında kurgulandığını, bu üst alanlar altında 100 alt alan oluşturulduğunu anlattı. Saraç, bu burs programında 2018-2019 eğitim öğretim yılı bahar dönemi itibarıyla 5. kez çağrıya çıkıldığını ve hali hazırda yaklaşık 3 bin 700 öğrencinin burslandırıldığını bildirdi. Saraç, "Üniversitelerimiz kendi özgün kimliklerinin niteliğe yaptığı vurgularını ve kalite yönündeki çıktılarının yüksek oluşlarına dair delilleri arasına da YÖK 100/2000 doktora öğrencisi sayısını gösteriyorlar. Üniversiteler için bu sayı artık gurur vesilesi olmaya başladı." dedi. Yekta Saraç, "YÖK 100/2000 Projesi, geleceğin bilim hayatını şekillendirecek, üniversitelerimize bir sıçrama yaptıracak bir proje." diye konuştu. Çeşitli üniversitelerde YÖK 100/2000 bursu kapsamında doktora yapan öğrenciler de bilimsel çalışmaları hakkında sunumlar gerçekleştirdi. Öğrenciler, burs programı sayesinde tam zamanlı olarak doktora araştırmalarını sürdürdüklerini dile getirdi. Öte yandan, YÖK'teki toplantının formatı değiştirilerek YÖK Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç'ın konuşması doktora öğrencilerinin konuşmasının öncesine konuldu. Konuşmasının ardından öğrencilerin sunumlarını dinleyen Saraç, bu konuya ilişkin, öğrencilere "Bizim varlığımız, bu kurulun varlığı, devlet kurumlarının varlığı sizlersiniz. Sizlerden gerçekten büyük umutlar besliyoruz." değerlendirmesinde bulundu.