Japonya, erken genel seçime gidiyor

Doğu Asya ülkesi Japonya'da seçmen ulusal parlamentonun alt kanadı Temsilciler Meclisi (Şuugiin) milletvekillerini seçecek

Seçim yarışının kampanya dönemi 26 Ekim gecesi son bulacak.

Meclis'teki 465 koltuktan 289'u tek koltuklu seçim bölgesinden, kalanı ise 11 bölgesel seçim blokundan nispi temsil yoluyla seçilecek.

233 sandalyeyi kazanan parti Meclis'te çoğunluğu elde edecek ve meclise girebilmek için 1332 aday yarışıyor.

Partilerin meclis dağılımı
Meclis'te şu anki tabloda iktidardaki Liberal Demokrat Parti (LDP) 256, ortağı Komeito 32 sandalyeye sahip.

Muhalefetin sandalye dağılımı ise Anayasal Demokrat Parti (CDP) 98, Nippon Ishin 40, Komünist Parti (JCP) 10, 14 bağımsızın yanı sıra diğer siyasi oluşumların da 15 sandalyesi bulunuyor.

Kadın ve "aileden" adaylar
Japonya 146 ülkenin analiz edildiği Dünya Ekonomik Forumunun (WEF) 2024 Küresel Cinsiyet Farkı Raporunda 118. sırada yer alıyor.

Şimdiye kadar kadın başbakan seçilmeyen ülkede, 2024 seçimleri için 314 kadın aday meclise girmek için yarışıyor.

Bu, şimdiye kadarki en yüksek sayı çünkü kadın adayların toplam aday pastasındaki temsil yüzdesi ilk kez yüzde 20'nin üzerinde.

Önceki rekor 229 kadın adayın yarıştığı 2009 seçimleriydi.

Resmi Kyodo ajansı araştırmasına göre, iktidar ve muhalefet partilerinden "aileden politikacı" adayların sayısı 136.

Buna göre Başbakan İşiba dahil LDP'de "aileden politikacı" 97 aday bulunuyor. Bu sayı ana muhalefet CDP'de ise 27.

LDP ve Komeito yeni liderleriyle seçime giriyor
Savaş sonrası kurulan ve ihracat merkezli ekonomik büyüme politikasını izleyen LDP, ABD eksenli dış ve savunma politikalarıyla biliniyor.

İlk seçimlerine 1958'de giren ve 35 yıl ipi göğüsleyen LDP, 1993 seçimlerinde ilk kez meclis çoğunluğunu kaybetti.

Yaklaşık 70 yıllık tarihi boyunca LDP sadece Ağustos 1993-Haziran 1994 ile Eylül 2009-Aralık 2012 arasında iktidar görevini üstlenemedi.

Budist Soka Gakkai hareketinin desteklediği Komeito ile beraber 2000 sonrasında ise LDP, 2009-12 dönemi hariç sandıktan mağlup ayrılmadı.

Eylülde LDP ve koalisyon ortağı Komeito lider değişikliğine gitti.

2021-24 dönemi Başbakanı Kişida Fumio'nun, LDP içi bağış fonu skandalını gerekçe göstererek, görevini bırakması sonrası LDP'nin 27 Eylül kongresinde İşiba Şigeru partinin yeni lideri seçildi.

Komeito, 15 yıl sonra ilk kez genel başkan değişikliği yaptı. Parti Genel Sekreteri İşii Keiiçi, girdiği tek adaylı seçimde yeni lider oldu.

İktidar ortağı Komieto'yu Budist Soka Gakkai hareketinin desteklediği biliniyor.

İşiba: "Bu seçimin son derece zorlu geçeceğinin farkındayım"
Mecliste "Başbakan" seçildiği 1 Ekim'deki oylamadan sadece 8 gün sonra meclisi fesheden ve erken seçim kararı alan İşiba, böylelikle ilk sınavını vermeye hazırlanıyor.

İşiba, erken genel seçime yönelik "zafer çizgisini" duyurduğu son açıklamasında "Bu seçimin son derece zorlu geçeceğinin farkındayım" diyerek, koalisyon halinde "meclis çoğunluğu"nu hedeflediklerini bildirdi.

Parti içi skandalı işaret ederek "halkın güvenini istiyoruz" diyen İşiba, "Siyaset ve para (bazı LDP milletvekillerinin) gelirlerini bildirmeme sorunları üzerinde derinlemesine düşüneceğiz." dedi.

Koalisyonun "zayıflayan" seçim karneleri
Son dört genel seçim göz önüne alındığında iktidar partisinin "zayıflayan" karnesi dikkati çekiyor.

LDP 2012'de 294, 2014'de 291, 2017'de 284 ve 2021'de 259 sandalye elde etmişti.

2012-20'deki görev süresiyle "en uzun süre Başbakan" unvanlı Abe Şinzo'nun 2020'de liderliği bırakması sonrası LDP büyük düşüş yaşadı.

2021'de Abe'siz girdiği ilk seçimde LDP 260 sandalyenin altına düşmesi dikkati çekmişti.

Karnesi "dalgalanan" koalisyon ortağı Komeito ise son dört seçimde sırayla 31, 35, 29, 32 sandalye elde etti.

İktidar koalisyonu son dört seçimde de meclis çoğunluğuna rahat erişmesine rağmen toplam sandalye sayılarında düşüş oldu.

Muhalefetin eski "Başbakan" tercihi
Ülkenin en büyük muhalefet partisi CDP mecliste 98 sandalyeye sahip.

CDP, eylüldeki kongresinde eski Başbakan Noda Yoşihiko'yu yeni lideri olarak seçti.

LDP'yi bağış fonu skandalını "örtbas etmekle" suçlayan Noda, "hükümet değişikliği en büyük siyasi reformdur" mottosuyla kampanya düzenledi.

CDP'nin öncüsü sayılan Japonya Demokratik Partisi (JDP), 2009'daki koalisyonun çekirdeği haline gelmişti.

Böylelikle söz konusu koalisyonda Noda, Eylül 2011-Aralık 2012'de başbakanlığı üstlenmişti.

Noda liderliğindeki koalisyonun parti içi bölünmelerle sarsılması sonrası, Japon seçmen 2012'de iktidarı, Abe liderliğindeki LDP'ye teslim etmişti.

27 Ekim'deki seçimde LDP'nin olası bir "taban kayması" yaşaması halinde CDP, muhalif cephenin yeniden çekirdeği olmayı hedefliyor.

CDP yeni seçimde 150 sandalyeye ulaşmayı planlıyor.

Asahi gazetesinin kamuoyu yoklamasında, LDP'nin 50 sandalye kaybedebileceği ve Komeito'nun sandalye sayısının 30'un altına düşebileceğini öngörülüyor.

Söz konusu durumda iktidarın bu seçimde hedeflediği "233 sandalyelik meclis çoğunluğu" kaybediliyor. Böyle bir senaryoda bundan sonra ne olacağı soruları gündeme geldi.

LDP Genel Sekreteri Moriyama Hiroşi, açıklamasında, "politikalarda anlaşılırsa birlikte çalışabilmek önemli" diyerek, olası bir risk halinde koalisyona üçüncü bir partinin dahil olabileceği ihtimaline yeşil ışık yaktı.

Mevcut iktidarın önünde, daha küçük seçmen dilimine sahip "Halk İçin Demokratik Partinin" (DPP) ya da Osaka merkezli siyasi oluşum Nippon Ishin'in koalisyona davet edilmesi bir opsiyon. Nippon Ishin 44, DPP 7 sandalyeye sahip.

Siyasi uzman ve Nihon Üniversitesinden emekli Prof. Dr. Tomoaki Iwai, koalisyona muhtemel aday görülen DPP ve Nippon Ishin içinde "iktidar koalisyonuna katılmama" yönünde iç direnç olduğunu bildirdi

Ulusal basında DPP ve Nippon Ishin üst düzey yöneticilerinin, LDP-Komeito'nun iktidarını sürdürebilmesi için koalisyona katılmayacakları hesaplanıyor.

"Merkez muhalefet" arayışı
LDP bir koalisyon hükümeti kuramazsa, "merkez muhalefet" projeksiyonuyla CDP'nin, muhalefet partilerini bir araya getirerek iktidara hazırlanabileceği kaydediliyor.

İktidar koalisyonunun sandalye sayısının 233'ün altına düşmesi durumunda LDP blokuna yeni katılıma ya da CDP liderliğindeki "yeni iktidar" için yoğun bir işbirliği mücadelesine yol açabilir. Asahi'nin kamuoyu yoklamasında CDP 140 sandalyeye sahip olabiliyor.

Asia Group Japan danışmanlık firmasından Nişimura Rintaro, ulusal basına yaptığı değerlendirmede, muhalefet partilerinin, ulusal politikalara yönelik "görüş farklılıkları" göz önüne alındığında "CDP'nin hükümet kurmasını görmek çok zor" ifadesini kullandı.

Doshisha Üniversitesinden Siyaset Bilimi Bölümünden Prof. Dr. Yoşida Toru, başarılı bir muhalefet bloğunun "neoliberal ve sosyal demokrat partilerin karışımından" oluşacağını belirterek, "Noda'nın en büyük umudu, Nippon Ishin ile daha fazla işbirliği yapmak" dedi.

Mecliste az ya da çok sandalyeye ulaşan partilerin hızlı şekilde işbirliği yapmaları gerekecek çünkü gelecek ay parlamento, seçim sonrası yeni dağılımla Japonya’nın 103. Başbakanı'nı seçmek için toplanacak.